سونای خشک

سونا عبارت است از اتاق یا کلبه کوچکی که به منظور بهره گیری از هوای گرم در حالت خشک یا مرطوب مورد استفاده قرار می گیرد.

بسیاری،زادگاه سونا به شکل امروزی را کشور فنلاند می دانند.به طوری که استفاده از سونا بخشی از فرهنگ مردم این کشور را تشکیل می داده است.

به لحاظ واژه شناسی سونا یکی از لغات قدیمی در زبان فنلاندی است که به حمام های سنتی فنلاند اشاره دارد .البته در مناطق مختلف از واژگان مشابه و متعددی استفاده می شده است.

ساخت استخر

سونا خود به دو گروه خشک و بخار تقسیم می شود.

در متون فنی گاهی از دو واژه سونا و حمام بخار استفاده می شود که منظور از سونا ،سونای خشک و منظور از حمام بخار همان سونای بخار است.

در سونای خشک از هوای گرم و خشک برای افزایش دمای محیط و افزایش شدت تعریق بدن استفاده می شود.

تعریق یکی از مکانیزم هایی است که بدن توسط آن سموم و مواد زاید را از بدن دفع می کند.

به طور کلی هوا در هر دمایی قادر است مقدار مشخصی رطوبت را در خود نگه دارد.رطوبت در واقع بخار آب موجود در هوا ست.آنچه در محاورات به عنوان رطوبت مورد استفاده قرار می گیرد در واقع رطوبت نسبی است .

رطوبت نسبی عبارت است از درصد رطوبت هوا نسبت به صد درصد رطوبتی که هوا در آن دما می تواند در خود نگه دارد.

میزان رطوبتی که هوا می تواند در جود نگه داری کند با دما متغیر است.

هرچه هوا گرم تر باشد،رطوبت بیشتری را می تواند در خود نگه داری کند .

نگاهی به تاریخچه سونای خشک

به لحاظ تاریخی استفاده از اولین سونا به چند هزار سال قبل باز می گردد.از آن زمان تا کنون نحوه استفاده از سونا و تجهیزات مورد استفاده به این منظور تغییرات شگرفی را شاهد بوده است.

از سالیان بسیار دور جوامع مختلف حمام های ویژه ای را برای افزایش تعریق مورد استفاده قرار می دادند.

برای مثال ،ابتدا نحوه بهره برداری از سونا به این صورت بوده که ابتدا سنگ ها را با استفاده از آتش تا دمای بالا گرم می کردند و سپس از آن ها در اتاقک های کوچک برای تولید حرارت و افزایش تعریق استفاده می کردند.

بسیاری،زادگاه سونا به شکل امروزی را فنلاند می دانند.به طوری که استفاده از سونا بخشی از فرهنگ مردم این کشور را تشکیل می داده و سونا به عنوان پناهگاه امن مردم فنلاند برای رهایی از فشارهای روزانه زندگی و بازیابی احساس شادابی و طراوت روحی و جسمی مطرح بوده است.

گاهی اوقات حتی از سونا برای انجام عمل جراحی سرپایی ،زایمان و مانند آن نیز استفاده می کردند.چرا که به عقیده آن ها فضای داخل سونا در معرض اسید تانیک کاملا استرلیزه می شد.

مردم فنلاند در داخل سونا از یک دسته ترکه های درخت غان با برگ های تازه برای ضربه زدن به پوست و تحریک آن استفاده می کردند.

در اوایل قرن 19 میلادی سونا به شکل خانه کوچکی ار جنس الوارهای چوبی ساخته می شد.

در آن زمان،سونا به صورت یک فضای بسته و بدون پنجره ساخته می شد.به جز در ورود و خروج سونا تنها دریچه ای که در این محفظه در نظر گرفته می شد دریچه کوچکی در سقف برای

خروج دود بود .به این ترتیب تا زمانی که سونا کاملا گرم شود حتی این دریچه سقفی نیز بسته بود.

حرارت مورد نیاز با استفاده هیزم هایی که زیر سکوی سنگی قرار داشت تامین می شد.

این کوره سنگی معمولا در وسط اتاق قرار می گرفت.البته به منظور افزایش ضریب اطمینان در مواقع آتش سوزی احتمالی ،سونا معمولا با فاصله از ساختمان های دیگر ساخته می شد تا در صورت آتش سوزی احتمالی،خطری متوجه افراد ساکن در سایر ساختمان ها نباشد.

به این ترتیب به محض رسیدن به دمای مورد نظر،آتش خاموش می شد،خاکستر ها تمیز شده و در نهایت افراد به سونا وارد می شدند.ترتیب استفاده از سونا و در معرض حرارت زیاد می نشستند.سپس از ماساژ و ضربات ملایم به پشت،بازوها و پاها برای بهبود وضعیت گردش خون استفاده می کردند.در مرحله بعد افراد بدن خود را با استفاده از آب شسته و مجددا برای استفاده از سونا آماده می شدند.

به منظور افزایش دمای سونا و تولید بخار موقت ،آب بر روی سنگ های داغ ریخته می شد.در نهایت افراد پس از نشستن در سونا حدود سی دقیقه بدن خود را با آب شستشو داده و به منزل باز می گشتند.

اتاق سونا

در حال حاضر اتاق سونا از چوب های نرم ،صاف و هموار مانند سرو ،صنوبر یا سکویا ساخته می شوند.

اتاق سونا را می توان به صورت سفارشی ساخت و یا آن را به صورت پیش ساخته تهیه کرد .در انواع پیش ساخته،تمامی اجزای ورد نیاز به صورت یک مجموعه عرضه می شود و تمامی الوارهای سقف و دیوارها هر دو طرف دارای پرداخت سطح مناسب هستند.

به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت داخل اتاق سونای خارج،این صفحات باید عایق کاری شده و مجهز به موانع بخار باشند.

در سوناای پیش ساخته درست همانند جکوزی ها یا استخرهای رو زمینی پیش ساخته،تمامی تجهیزات مورد نیاز شامل گرمکن ها،سکوهای نشستن،تجهیزات کنترل کننده و غیره به صورت آماده عرضه می شود.

ابعاد اتاق سونا

ارتفاع ایده آل برای اتاق سونا تقریبا 2.13متر است.در نظر گرفتن این ارتفاع تضمین کننده توزیع گرمای مناسب در داخل اتاق سونا و محل حضور کاربران خواهد بود.پس از سوار شدن قاب های ساخته شده بر روی یکدیگر ،ارتفاع نهایی 2.13متر خواهد بود.برای افزایش یا کاهش ارتفاع اتاق سونا نیز باید ارتفاع پایه ها را تغییر داد.

گرمکن سونا

مهم ترین وسیله ای که عملکرد رضایت بخش سونا به آن بستگی دارد ،گرمکن سونا است.به عبارت دیگر،گرمکن سونا را می توان به هسته مرکزی سونا تشبیه کرد که در صورت نبود آن از سونا جز اتاقک چوبی چیزی باقی نخواهد ماند .بنابراین گرمکن سونا همواره باید با بیشترین دقت و از بهترین نوع انتخاب شود .در حال حاضر دو نوع اصلی گرمکن های سونا عبارتند از:

-گرمکن های معمولی نوع سنگی

-گرمکن های مادون قرمز

بنا به عقیده بسیاری از افرادی که خود را در زمینه سونا آن هم به سبک سنتی آن در کشور فنلاند صاحب نظر می دانند،تنها راه برای دستیابی به عملکرد رضایت بخش سونای خشک استفاده از گرمکن های معمولی نوع سنگی است که اتفاقا شباهت بسیار زیادی به سوناهای سنتی کشور فنلاند نیز دارند.البته گرمکن های مادون قرمز برای برخی از کاربران که صرفا خواهان یک محیط گرم و خشک با دمای متعادل تر هستند نیز مناسب است.

گرمکن های معمولی نوع سنگی

گرمکن های معمولی نوع سنگی در طرح ها و مدل های مختلفی ساخته و طراحی می شوند.

در این گرمکن ها متناسب با نوع طراحی ،از برق،گاز،گازوییل یا حتی چوب برای گرم کردن اتاق سونا استفاده می شود.این گرمکن ها معمولا در یک محفظه فولادی قرار گرفته و به منظور توزیع یکنواخت گرما در تمامی نقاط اتاق سونا ،بر روی دیوار یا کف نصب می شوند.

با روشن شدن گرمکن بستر سنگی آن تحت تاثیر گرمای تولید شده داغ می شود.این بستر سنگی سپس به صورت غیر مستقیم و به واسطه انتقال حرارت جابجایی و تعشعی ،فضای داخل سونا را گرم می کند.

به طور معمول برای آن که یک گرمکن به دمای کارکرد متداول برسد بین سی تا چهل و پنج دقیقه زمان لازم است.

دمای متداول کارکرد این گرمکن ها معمولا بین 60-88 درجه سانتی گراد است.به منظور حفظ ایمنی کاربران و جلوگیری از تماس بدن آن ها با گرمکن ،معمولا دور آن را محافظت می کنند.

یکی از مهم ترین مراحل طراحی سونای خشک،انتخاب گرمکن مناسب برای آن است اکثر سازندگان به همراه گرمکن ها بسترهای سنگی مناسبی را نیز عرضه می کنند.البته اکثرا امکان انتخاب این بسترها به صورت دلخواه نیز وجود دارد .در هر صورت بستر سنگی گرمکن های سونا باید طوری انتخاب شود

که حداکثر مقاومت مکانیکی و حداکثر ظرفیت حرارتی ممکن را داشته باشد.بهترین نوع ستگ ها برای این کاربرد سنگ های آذرین یا سنگ های آتشفشانی است.سنگ های آذرین در واقع تحت تاثیر گرمایی بسیار زیاد یا در اثر سرد شدن مواد مذاب آتش فشانی شکل گرفته اند.از این گروه سنگ ها می توان به پری دو تیت،الیوین،ولکانیت اشاره کرد.

انتخاب گرمکن سونا

انتخاب گرمکن سونا معمولا با استفاده از کاتالوگ شرکت های سازنده انجام می گیرد . به طوری که اولین مساله ای که باید روشن شود،نوع گرمکنی است که باید دراتاق سونا مورد استفاده قرار گیرد.در مرحله دوم متناسب با حجم اتاق سونا و مراجعه یه کاتلوگ شرکت سازنده گرمکن مناسبی که قابلیت تامین گرمای مورد نظر را دارد انتخاب شود.

گرمکن های مادون قرمز

گرمکن های مادون قرمز اولین بار در دهه هفتاد قرن بیستم در تجهیزات جوجه کشی مورد استفاده قرار گرفته شد .

این نوع گرمکن ها معمولا بر روی دیوارها یا زیر محل نشستن کاربران نصب می شوند.

در حالی که بخش عمده انتقال حرارت در سوناهای مجهز به گرمکن معمولی به شیوه تشعشع و جابجایی انجام می گیرد .در گرمکن های مادون قرمز ای تشعشع است که نقش اصلی را ایفا می کند .به طوری که گرما از این گرمکن ها مستقیما به بدن کاربران منتقل می شود.زمان مورد نیاز برای گرم شدن گرمکن های مادون قرمز معمولا بین 5 تا ده دقیقه است .

دمای کارکرد این گرمکن ها نیز بین 43-66درجه سانتی گراد است.

به عنوان یک قاعده سرانگشتی (به ازای هر متر مکعب از فضای داخل اتاق سونا ،توان الکتریکی گرمکن مادون قرمز باید 600 وات (به ازای هر فوت مکعب از فضای داخل اتاق سونا،17 وات)در نظر گرفته شود.

حجم اتاق سونا نیز اغلب اوقات یک مکعب مستطیل است که از ضرب طول در عرض و ارتفاع آن در یکدیگر به دست می آید:

Vl=L*W*H

که در این رابطه Vlحجم و W،LوH به ترتیب طول، عرض و ارتفاع اتاق سونا خواهند بود.در سیستم های متریک واحد طول متر و واحد حجم متر مکعب و برای سیستم واحدهای انگلیسی نیز واحد طول فوت و واحد حجم فوت مکعب است.

تجهیزات کنترل کننده

تجهیزات کنترل کننده مورد استفاده در سونای خشک دقیقا مانند تایمر ها عمل می کنند و در انواع الکتریکی و مکانیکی موجود هستند.با استفاده از این تجهیزات است که می توان زمان روشن شدن گرمکن سونا و تنظیم مدت زمان کارکرد آن را مشخص کرد.اکثر گرمکن های سونا مجهز به ترموستاتی هستند که با استفاده از آن می توان دمای داخل را تنظیم کرد .البته به این منظور امکان استفاده از کنترل کنند ها یدیجیتال نیز وجود دارد که دمای واقعی داخل اتاق سونا را نشان می دهند.در صورت استفاده از کنترل کننده های مکانیکی که امکان مشاهده دمای واقعی در آنها وجود ندارد باید یک دماسنج در داخل اتاق سونا نصب شود.

در صورتی که اتاق سونا مجهز به تاسیسات روشنایی داخلی نیز باشد می توان در تابلو برق مربوط کنترل کننده های مختلفی را برای قطع ووصل جریان تاسیسات روشنایی نمایش زمان و کنترل عملکرد گرمکن در نظر گرفت.

در سونای خشک استفاده از حباب های کهربایی نور مطبوع تری را در فضای داخل سونا ایجاد می کند.برخی از سازندگان کنترل کننده های مرتبط با گرمکن را دقیقا بر روی آن نصب می کنند.ضمن آنکه سایر کنترل کننده های کمکی اغلب خارج از اتاق سونا تعبیه می شود .اغلب اوقات این کنترل کننده ها در رنگ های متنوعی عرضه می شود که به این ترتیب می توان آنها را به نوعی در داخل سونا بدون آنکه جلب توجه کنند جذب کند.

محل نشستن

اتاق سونا معمولا با دو ردیف سکو برای نشستن ساخته می شود که یک ردیف در ارتفاع بالاتر و یک ردیف در ارتفاع پایین تر قرار می گیرد .مردم فنلاند از زمانهای قدیم به سکوهای بالای اتاق laude می گفتند که اشاره به ارتفاع بالا تر دارد.این سکوها به منظور جلوگیری از حداکثر گرمای تولید شده در اتاق سونا در نظر گرفته می شود.

چرا که هوای گرم سبک تر بوده و به واسطه جابجایی آزاد به سمت بالا حرکت نموده و جای آن را هوای با دمای پایین تر می گیرد.سکوهای پایین تر نیز در درجه اول به منظور فراهم آوردن امکان نشستن بر روی سکوهای فوقانی در نظر گرفته می شود.ضمن آنکه افرادی که تحمل دمای بالاتر را ندارند نیز می توانند از سکوهای ردیف اول که در معرض گرمای کمتری است استفاده کنند.

طراحی سکوهای اتاق سونا باید طوری انجام گیرد که امکان استفاده افراد مختلف با فیزیک بدن مختلف از آن ها وجود داشته باشد.

به عنوان یک راهکار،عرض سکوهای فوقانی حداقل باید 50 سانتی متر و عزض سکوهای پایینی حداقل باید 40 سانتی متر در نظر گرفته شود.

نکته ظریف دیگری که بهتر است دز طراحی این سکوها رعایت شود آ ن است که حتی الامکان نباید سکوها طوری یکدیگر را قطع کنند که گوشه های تیز در داخل اتاق سونا ایجاد شود.

چرا که در این صورت تعداد افرادی که به طور همزمان قادر به استفاده از سونا هستند کاهش می یابد.بنابراین با کمی ذوق و سلیقه می توان از ایجاد زوایای نود درجه با نقاط کور که امکان نشستن افراد در آنها وجود ندارد جلوگیری کرد.

به طور معمول برای آنکه کاربران درداخل اتاق سونا به راحتی بنشینند طول سکوهای نشستن حداقل باید 1.8متر در نظر گرفته شود.البته به منظور افزایش راحتی کاربران می توان محل قرار گیری پا یا سر را نیز در داخل اتاق سونا در نظر گرفت .همچنین ساخت سکو ها،نحوه میخکوبی و متصل کردن آنها به یکدیگر باید به اندازه ای ظریف و دقیق اجرا شود که ناراحتی برای کاربران ایجاد نکند.

سایر تجهیزات

در چند دهه گذشته گرایش مردم به استفاده از سونا افزایش چشمگیری داشته است .به همین جهت سازندگان تجهیزات سونا به منظور ترغیب کردن افرادبیشتر به این سمت روز به روز امکانات بیشتری را عرضه می کنند.برای مثال،برخی از سازندگان به منظور خارج کردن اتاق سونا از حالت محبوس اقدام به نصب درها و پنجره های شیشه ای در آن می کنند.

به کارگیری تاسیسات روشنایی مختلف و سیستم های صوتی و تصویری در داخل اتاق سونا یکی دیگر از راخکارهای مورد استفاده توسط این شرکت ها بوده است.

البته تجهیزاتی مانند ساعت شنی ،دماسنج ها،رطوبت سنج ها،تایمرها،سطل های چوبی،مواد خوشبو کننده،آویز حوله،زیرپایی،برس بدن مانند آن نیز برای راحتی هرچه بیشتر کاربران در داخل اتاق سونا در نظر گرفته می شود.

ملاحظات طراحی

برای طراحی اتا ق سونا باید ملاحظات مختلفی در نظر گرفته شود:

-محل قرارگیری سونا از جمله ملاحظاتی است که باید در هنگام طراحی مورد توجه قرار گیرد.اتاق سونا را می توان در هر نقطه ای از داخل یا خارج ساختمان که کف آن مقاومت مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب را داشته و ملاحظات ایمنی تجهیزات الکتریکی که در آن رعایت شده باشد اجرا کرد.

اتاق سونا را می توان مستقیما بر روی کف بتنی یا چوبی اجرا کرد.در هر صورت سطح زیرینی که اتاق سونا بر روی آن اجرا می شود باید ضد آب بوده،به راحتی تمیز شود و در معرض آب و رطوبت آسیب نبیند.

-در کنار سونا معمولا باید امکانات دیگری مانند دوش و اتاق رختکن را نیز در نظر گرفت.

در نظر گرفتن اتاق رختکن به ویژه در مواردی مفید است که سونا در فضای باز قرار دارد .به این ترتیب با خروج کاربران از محیط گرم داخل سونا،تا حد زیادی از ایجاد شوک حرارتی به بدن جلوگیری می شود.

-برای سونای خشک معمولا نیازی به در نظر گرفتن دریچه کف شوی نیست .چرا که بخش عمده آبی که به روی سنگ های گرمکن ریخته می شود بلافاصله تبدیل به بخار می شود.البته به این منظور حتما باید از آب آشامیدنی استفاده شود.

آب استخر یا جکوزی به دلیل مواد شیمیایی موجود در آب معمولا بسیار خورنده است،ضمن آنکه بخار شدن آن موجب تولید بخارات شیمیایی مختلفی می شود که تنفس آن ها سلامت شناگران را به خطر می اندازد .بنابراین در کمتر مواردی نیاز به دریچه کفشوی وجود خواهد داشت.

آبی که از بدن شناگران به کف می یزد نیز معمولا در گرمای زیاد اتاق سونا فورا تبخیر می شود.امادر هر صورت به منظور تخلیه این آب می توان سیستم لوله کشی و دریچه تخلیه مناسب را نیز در نظر گرفت.

-مساله دیگری که در هنگام طراحی اتاق سونا مطرح می شود شکل کلی آن است.اغلب اوقات اتاق سونا به شکل مستطیل یا مربع ساخته می شوند .

البته چنان که گفتیم معمولا برای آن که امکان استفاده بهینه از تمام فضای داخل اتاق سونا وجود داشته باشد،به جای گوشه های نود درجه و تیز می توان از لبه های خمیده و منحنی شکل استفاده کرد.ضمن آن که ساخت اتاق سونا به شکل های نا منظم گاهی اوقات فضای مرده زیادی را ایجاد می کند که موجب کاهش ظرفیت آن می شود.

-ابعاد اتاق سونا چقدر باید باشد؟ اولین نکته ای که در این زمینه باید رعایت شود آن است که به منظور دستیابی به حداکثر گرمایش ممکن در داخل اتاق سونا ابعاد آن باید حتی الامکان کوچک انتخاب شود .در عین حال باید فضای کافی برای نشستن یا حتی دراز کشیدن کاربران وجود داشته باشد..به عنوان یک قاعده سر انگشتی به ازای هر نفر باید یک فضای 60 سانتی متری بر روی سکو ها در نظر گرفته شود .برای آنکه امکان دراز کشیدن کاربران نیز وجود داشته باشد طول سکو باید به ازای هر نفر 1.8 متر باشد.

- از آنجا که هوای گرم به دلیل سبک تر بودن رو به بالا حرکت می کند ارتفاع اتاق سونا نباید بیش از حد زیاد باشد.بلکه ارتفاع تقریبی 2.1 متر تقریبا تمامی افراد قادر خواهند بود به راحتی به آن وارد و خارج شوند.

-بهتر است اتاق سونا به جای چوب های سخت از چوبهای نرم ساخته شود.چوب های سخت ،در معرض گرما زودتر آب شده و ترد و شکننده می شوند.در مقابل،برخی از چوبهای نرم در برابر حرارت بوهای خوشایندی از خود منتشر می کنند.

بهترین گزینه برای انتخاب اتاق سونای خشک چوب درخت سرو و صنوبر است .البته به این منظور می توان از گزینه های دیگری مانند سکویا،کاج یا درختان دیگر استفاده کرد.

ضمن آنکه استفاده از تخته های چند لایه ،روکش های چوب،پوسته درختان نیز برای این کابرد توصیه نمی شود .در هر صورت صرف نظر از نوع چوب مورد استفاده برای ساخت اتاق سونا محتوی رطوبت آن نباید بیش از دهدرصد باشد.رطوبت های بیشتر امکان بروز مشکلاتی مانند پیچ خوردن و جمع شدن آن ها را افزایش می دهد .استفاده از چوب ها و تخته های با گره که گرمای زیادی را در خود نگه می دارند و موجب سوختگی پوست کاربران می شوند نیز به هیچ وجه توصیه نمی شود.

ساخت استخر

-اگر چه در صورت به کارگیری در ها و پنجره های شیشه ای اتاق سونا به خوبی اتاق های تمام چوبی گرم نمی شود،گاهی اوقات برای افزایش جلوه ظاهری آن می توان از یک یا دو پنجره نیز استفاده کرد.رعایت این نکته به ویژه در اتاق های سونا ی کوچک می تواند راهگشا باشد.چرا که در این مواد به دلیل ابعاد محدود اتاق سونا قرار گرفتن کاربر در یک اتاق محبوس که هیچ راهی به بیرون ندارد چندان خوشایند نیست.

-در هنگام ساخت سکوها و دیوارها نیز باید دقت شود که هیچ نوک میخ یا پیچی بیرون نمانده باشد.در غیر این صورت علاوه بر احتمال خراشیده شدن پوست کاربران احتمال سوختگی بدن آن ها در اثر داغ شدن میخ ها بسیار زیاد است.

-مساله دیگری که در ساخت سونا مطرح می شود،عمودی یا افقی بودن تخته های چوبی است.در بسیاری از سوناهای پیش ساخته این تخته ها به صورت عمودی از کف تا سقف قرار می گیرند.البته افقی یا عمدی بودن آنها بیشتر به نظر کارفرما بستگی دارد .البته در صورت استفاده از آرایش افقی می توان از چوب های کوتاهتر باقی مانده از سایر قسمت نیز در چند ردیف کنار هم استفاده کرد.

البته اجرای ساختار عمودی با مشکلاتی نیز همراه است برای این کار باید در فواصل تقریبا 30 سانتی متر قاب های 4"*2" از نوارهای نگه دارنده افقی استفاده کرد به طوری که امکان اتصال تخته ها به یکدیگر وجود داشته باشد .

- در سونا باید رو به بیرون باز شود و نباید مجهز به قفل ها یا سایر تجهیزات باشند .به عنوان یک راه حل مناسب می توان از چفت غلتکی استفاده کرد که با فشار دادن در به راحتی می توان آن را باز و بسته کرد.متناسب با نیاز مجموعه می توان لولای در را سمت راست یا چپ د رنظر گرفت.

- تاسیسات روشنایی و الکتریکی در اتاق سونا موجب افزایش قابلیت ها و جذابیت ها ی آن برای کاربران می شود.ولی لین تجهیزات باید تماما از نوع ضد آب بوده و با رعایت ملاحظات ایمنی نصب شوند.

- تاسیسات روشنایی نیز باید دور از سکوها قرار گیرند به طوری که امکان تداخل آنها با کاربران وجود نداشته باشد.

مزایای سونای خشک

برخی از تحقیقات حاکی از آن است که تعریق درمانی یکی از روش های کارآمد برای بهبود وضعیت روحی و روانی مناسب است .ترکیبی از تعریق زیاد ،استراحت و سپس سرد شدن بدن،علاوه بر تحریک سیستم گردش خون ،درد و کوفتگی عضلات و تنش های عصبی را کاهش می دهد.برخی دیگر از مزایای سونا به شرح زیر است:

-آرامش بخش بودن و راحتی عضلات

-کاهش اضطراب

-کاهش درد مفاصل

-بهبود گرفتگی بینی و گلو

-شادابی و طراوت پوست

-بهبود وضضعیت خواب شبانه

-رایحه درمانی

مزایای رایحه درمانی به ویژه در صورت استفاده از سونا

به همراه مواد معطر مانند عصاره اکالیپتوس بیش از پیش نمایان می شود .البته معمولا این عصاره ها پیش از پاشیدن بر روی سنگ گرمکن باید کمی با آب رقیق شوند که در این مورد بهتر است طبق توصیه شرکت عرضه کننده مورد استفاده قرار گیرد .

ساخت استخر

مراحل آماده سازی سونای خشک

پیش از شروع به کار سونا باید گام های مختلفی دنبال شود.مراحلی که باید برای آماده سازی و بهره داری از سونای خشک دنبال شود عبارتند از:

1-تمیز کردن فضای داخل سونا

2-آماده سازی سنگ های گرمکن

3-روشن کردن گرمکن

4-فراوری چوب های داخل اتاق سونا

اولین مرحله آماده سازی سونا تمیز کردن داخل اتاق و تمامی اجزای آن است.

به منظور تمیز کردن گرد و غبار می توان از یک پارچه نمدار استفاده کرد در مرحله دوم باید تمامی سنگ های گرمکن را تمیز و آن ها را کاملا خشک کرد.

توجه داشته باشید که اگر سنگ های گرمکن بیش از حد به یکدیگر فشرده باشند،جریان هوا بین آن ها محدود می شود که در این وضعیت احتمال گرم شدن بیش از حد گرمکن به واسطه نبود راه فرار برای گرمای تولید شده افزایش می یابد و در این وضعیت نه تنها سونا به خوبی گرم نمی شود بلکه احتمال فعال شدن کلید حد بالا نیز بسیار زیاد خواهد بود .در صورت بروز این مشکل باید تا زمان سرد شدن گرمکن و سنگ ها صبر نموده و سپس آ ن ها مجددا در وضعیت مناسبی قرار داد.

در مرحله سوم باید گرمکن را برای مدت زمان تقریبا بیست دقیقه روشن کرد. به منظور فراوری چوب ها گرمکن باید برای مدت زمان یک ساعت در حداکثر دمای ممکن من بسته بودن در ورودی سونا گرم شود.در این دوره زمانی هیچ کس نباید از سونا استفاده کندپس از گذشت یک ساعت ؛1 لیتر آب را یه آرامی بر روی سنگ ها باید به آرامی انجام گیرد تا تمام آب به محض برخورد سنگ بخار شود و برروی زمین نریزد .البته گاهی اوقات ممکن است بعضی از سنگ ها در این مرحله به دلیل سرد و گرم شدن ناگهانی ترک برداشته یا خر د شوند که در این صورت باید آن ها را تعویض کرد.

مراحل استفاده از سونا

نکته ای که در ابتدا باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که اگرچه مراحل توصیه شده ای برای استفاده کاربران از سونا پیشنهاد می شود،ولی این مراحل به هیچ وجه یک الزام بی قید و شرط نیست.بلکه هر فرئ متناسب با فیزیک بدن خود و شرایط موجود می تواند بهترین تصمیم را برای استفاده هر چه بهتر از سونا بگیرد تنها تفاوتی که بین سوناهای مجهز به گرمکن معمولی و گرمکن مادون قرمز وجود دارد آن است که با استفاده از گرمکن های مادون قرمز نمی توان بخار تولید کرد.

- پیش از ورود به اتاق سونا جواهر آلات ،لنز های طبی ،عینک ساعت خود را از خود جدا کنید و به منظور پاک کردن چربی ،کرم ها ،مواد آرایشی و بهداشتی از روی پوست خود دوش بگیرید.

- پس از ورود به سونا چند دقیقه ای بر روی سکوهای پایین بنشینید تا بدن شما کاملا گرم شده و منافذ پوست شما باز شود .در ابتدا ممکن است هوای داخل سونا بسیار خشک و سوزان به نظر بیاید در چنین مواقعی با پاشیدن کمی آب بر روی سنگ گرمکن می توان رطوبت هوا را کمی متعادل کرد.با ریختن آب بروی سنگ ها و تولید بخار هوای داخل سونا کمی گرم تر به نظر می رسد ولی از خشکی آن کاسته می شود.

- توجه داشته باشید که در صورت استفاده از گرمکن های مادون قرمز نمی توان به این شیوه عمل کرد.

حتی در سونای خشک نیز باید رطوبت کافی در فضای داخل سونا وجود داشته باشد در غیر این صورت هوای گرم و خشک موجب صدمه دیدن ریه پوست و چشم خواهد شد.

ساخت استخر

بنابراین تنظیم رطوبت نسبی هوا در سونای خشک از طریق آبی که بر روی سنگ های داغ ریخته می شود صورت می پذیرد.

-پس از ورود به سونا چند دقیقه ای برروی سکوهای پایین بنشینید تا بدن شما کاملا گرم شده و منافذ پوست شما باز شود.

درون سونا می توانید حرکات کششی ملایم و کوتاهی نیز انجام دهید.

توجه داشته باشید انجام عمل ورزشی در داخل سونا به دلیل فشار آوردن به قلب اصلا توصیه نمی شود.

-در سونای خشک معمولا دمای 80 درجه سانتی گراد برای کودکان تازه کار مناسب است البته در صورت لزوم می توان دما را باز هم افزایش داد.البته این دما در صورتی قابل حصول خواهد بود که از گرمکن های معمولی استفاده شود

چراکه دمای کارکرد گرمکن های مادون قرمزکمی پایین تر است در صورتی که تمایل دارید در معرض گرمای بیشتری باشید می توانید از سکوهای ردیف بالا استفاده کنید.

پس از گذشت 10 الی 20 دقیقه اگر احساس گرمای بیش از حد کردید از سونا خارج شوید و دوش بگیرید.به این منظور می توان مدتی شنا کرد یا حتی از حوضچه آبسرد استفاده کرد.البته افرادی که دچار ناراحتی های قلبی یا تنفسی هستند باید از ایجاد شوک شدید دمایی به بدن خودداری کنند برای کاهش دمای بدن و جبران آب از دست رفته می توان از انواع نوشیدنی های خنک استفاده کرد.

-در هر جلسه سونای بیست دقیقه ای بدن تقریبا یک لیتر آب از دست می دهد. بنابراین پس از سونا آب و یا آبمیوه خنک بنوشید تا آب از دست رفته بدنتان جبران شود .تصور غلطی که در ذهن بعضی وجود دارد آن است که استفاده از سونا صرفا برای کاهش وزن است .در حالی که چنین مسالهای به کلی غلط است .زیرا با سونا به طور موقت با دفع مایعات وزن بدن کاهش می یابد.اما مساله ای به کلی غلط است زیرا در سونا به طور موقت با دفع مایعات وزن بدن کاهش می یابد.

اما با مصرف آب و نوشیدنی های دیگر به سرعت به حالت اولیه خود بر می گردد.البته نشستن افراد در سونا در مقایسه با نشستن در محیطی معمولی مقدار کالری مصرفی بدن را افزایش می دهد.به طور کلی هر جلسه سونای بیست الی سی دقیقه ای باعث سوخت 300 تا 500 کالری می شود. با این وجود استفاده از سونا بیشتر برای افزایش تعریق و دفع سموم بدن است.

-پس از سرد شدن بدن دوباره به سونا بازگردید .در این مرحله پس از گرم شدن دوباره بدن می توان برای بهبود وضعیت گردش خون بدن را ماساژداد .پس از این مرحله در صورت احساس گرمای بیش از حد از سونا خارج شده و دوش بگیرید.

فرایند سردو گرم کردن بدن را می توانید تا جایی که تمایل دارید ادامه دهید .البته توصیه اکثر پزشکان و متخصصان آن است که در هر جلسه بیش از سه تا چهار بار مراحل گرم کردن ،سرد کردن و استراحت را تکرار نکنید.ولی معمولا اکثر افراد با دو یا سه بار تکرار مراحل فوق به نتیجه مطلوب می رسند.

-در مرحله آخر پیش از آنکه دوش گرفته و لباس های خود را به تن کنید به اندازه کافی صبر کنید تا گرما از بدن خارج شود.چرا که در غیر این صورت حتی پس از لباس پوشیدن نیز عرق کردن شما ادامه پیدا خواهد کرد .پوست برخی افراد پس از استفاده از سونا خشک می شود که در چنین مواردی می توان از کرم های مرطوب کننده پوست استفاده کرد.

ساخت استخر

باید ها و نبایدها درباره سونای خشک

با وجود تمامی مزایایی که استفاده از سونای خشک به همراه داردعدم رضایت برخی نکات با استفتده از افرادی که با بیماری های خاص دست به گریبانند می تواند موجب بدتر شدن اوضاع شود. علاوه بر آن برخی نکات ایمنی نیز باید در هنگام استفاده از سونا رعایت شود که در ادامه این بخش به آنها اشاره می کنیم:

-تابلو برق اصلی اتاق سونا باید در محلی خشک و دور از قسمت داخلی آن نصب شود.سیم کشی تجهیزات الکتریکی تنها باید توسط افراد مجرب انجام گیرد تمامی تجهیزات الکتریکی معیوب نیز باید بلافاصله تعویض شود.

در صورتی که سونا در مکان های مرطوب استخر قرار گرفته باشد تمامی تجهیزات الکتریکی باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند البته نصب و راه اندازی تمامی تجهیزات الکتریکی باید بر مبنای معیارها و ضوابط کد ها و آیین های محلی انجام گیرد.

-پیش از تنظیم تجهیزات الکتریکی سونا حتما دست های خود را خشک کنید.

-در هنگام رعد و برق از سوناهایی که در فضای باز ساخته شده استفاده نکنید.

-دور تا دور گرمکن سونا باید با نرده های محافظ یا موانع فیزیکی پوشیده باشد.همچنین تحت هیچ شرایطی نباید مواد قابل اشتعال را در داخل گرمکن قرار داد.

-در سونا به منظور جلوگیری از به دام افتادن افراد در صورت بروز حادثه در ورود و خروج نباید هیچ قفلی داشته باشد بلکه صرفا بافشار دادن باید باز و بسته شود.

-استفاده کودکان از سونا تنها باید با نظارت والدین آنها انجام گیرد.ضمن آنکه استفاده کودکان زیر 5 سال از سونا به دلیل عدم رشد کامل غدد لنفاوی بدن توصیه نمی شود.

-خانم های باردار بدون مشورت پزشک نباید از سونا استفاده کنند .این افراد حتی پس از مشورت با پزشک نیز باید محدوده دمای دقیقی که قادر به استفاده از آن هستند را جویا شوند چرا که دمای بیش از حد اتاق سونا گاهی ممکن است موجب آسیب دیدن جنین شود.

-به منظور جلوگیری از گرم شدن بیش از حد بدن و ایجاد حساس گرمازدگی بهتر است بلافاصله پس از ورزش های سنگین از سونا استفاده نکنید.توصیه اکثر پزشکان این است که ورزشکاران پیش از ورود به سونا باید کمی صبر کنند تا بد آن ها کاملا سرد شده و به وضعیت عادی باز گردد و سپس از سونا استفاده کنند.

-پس از قهوه نوشابه های گاز دار و داروها از سونا استفاده نکنید همچنین داروهایی که بر فشار خون یا ضربان قلب تاثیر می گذارند موجب تپش قلب می شوند که با ورود به سونا موجب فشار آمدن به قلب می شود.

-افرادی که مبتلا به بیماری های قلبی ،ریوی فشار خون بالا یا پایین ،مشکلات تنفسی یا دیابت هستند باید پس از مشاوره با پزشک متخصص اقدام به استفاده از سونا کنند.

-در صورتی که افراد در داخل سونا احساس گیجی ،سردرد یا خواب آلودگی کنند باید بلافاصله از سونا خارج شوند .ماندن بیش از حد در سونا می تواند موجب گرم شدن بیش از حد و ایجاد تب در بدن شود.این وضعیت معمولا هنگامی پیش می آید که دمای داخل بدن چند درجه ای از محدوده متداول فراتر می رود.در موارد حاد ممکن است فرد دچار بیهوشی شود و حتی قادر به خارج شدن از سونا نیز نباشد.

-هیچگاه از سونا برای چرت زدن یا خوابیدن استفاده نکنید.

-استفاده بیش از حد از سونا می تواند موجب گرما زدگی یا تب مصنوعی شدید در افرد شود.

نگهداری از سونا

نگهداری از سونا بسیار یساده تر از استخر و جکوزی است چرا که در سونا با حداقل تجهیزات مکانیکی و الکتریکی سرو کار داریم.

در سونای خشک دیگر با اجزای الکتریکی و مکانیکی مانند پمپ و فیلتر سر وکار نداریم .بلکه تنها بخشی از سونا که نیاز به تعمیر و نگهداری متداول دارد گرمکن آن است.همچنین بر خلاف آب داخل استخر یا جکوزی که باید دائما از نظر مواد شیمیایی کنترل شود در سونای خشک کنترل محیطی بسیار یادهتر انجام می گیرد .البته در این موارد نیز پیش پیری همیشه بهت راز درمان است..

مهمترین نکاتی که باید درباره سونای خشک رعایت شود عبارت است از:

-سطح زیر اتاق سونا باید کاملا آب بند باشد.این مساله کف بتنی یا سرامیکی و خطوط اتصال آنها را نیز شامل می شود.

-کف سونا باید هر چند وقت یک بار به خوبی تمیز شده و جارو وشد.دوره زمانی مناسب برای تمیز کردن داخل اتاق سونا متناسب با تعداد نفراتی که از آن استفاده می کنند متفاوت خواهد بود.در صورتی که کف زیر اتاق سونا بتنی یا سرامیکی باشد چوب های کف رابرداشته و زیر آنها را با استفاده ار مواد تمیز کننده به خوبی بشویید.پس از خنک شدن کف ردیف های چوبی کف را مجددا در محل خود قرار دهید.

-برای تمیز کردن دیوارها و سکوها نیز می توان از آب و صابون استفاده کرد.محلول آب و صابون برای تمیز کردن بسیار یاز لک ها و آلودگی های متداول کافی است .استفاده از تمیز کننده های اسیدی یا آمونیاک موجب صدمه دیدن سطح چوب و تغییر رنگ آن می شود در نهایت نیز با یک پارچه مرطوب و آب تمیز دیوارها و سکو ها را از آب و صابون پاک کنید.البته در این مورد ترجیحا از مقدار کمی آب استفاده کنید چراکه مصرف بیش از حد آب موجب تیره شدن سطح چوب می شود هرگز برای تمیز کردن سونای خشک از شیلنگ آب استفاده نکنید.

-هرچه آلودگی کمتری به داخل سونا وارد شود،فضای داخل برای مدت زمان بیشتری تمیز باقی می ماند.بنابراین در ورودی سونا میتوان از یک تکه حصیر یا پادری استفاده کرد تا افراد پیش از ورود به آن کف پای خود را خشک کنند.

-قرار دادن حوله بر روی سکوها پیش از نشستن افراد نقش قابل توجهی برای جلوگیری از ریختن عرق بدن بر روی سکوها می شود.ضمن آنکه پهن کردن حوله روی سکوها محل راحت تری را برای نشستن شناگران فراهم می آورد.

-برای تولید بخار در داخل سونا آب را به آرامی بر روی سنگ ها بریزید .چرا که در صورت ریختن ناگهانی مقدار زیادی آب روی سنگ ها،بخشی از آن بخار نشده و بر روی زمین می ریزد در صورتی که مقدار آب ریخته شده بر روی زمین زیاد باشد گاهی لاز م است برای خشک کردن کف سونا ردیف های چوبی کف را برداشت.

-در صورتی که غیر از آب تمیز ومواد خوشبو کننده بر روی سنگ گرمکن ریخته شود این سنگ ها بعد از مدتی کثیف می شوند.برای تمیز کردن آنها ابتدا باید منتظر ماند تا به وبی سرد شوند.سپس با استفاده از محلول آب و صابون و اسفنج آن ها را تمیز کرد .در نهایت پس از خشک شدن سنگ ها باید آنها را در محل اولیه قرار داد.

عیب یابی تجهیزات سونا

-گرمکن کار نمی کند:

کار نکردن گرمکن می تواند علل مختلفی داشته باشد.متداولترین علت کار نکردن گرمکن قطع جریان برق به واسطه عوامل مختلف است.جدا شدن سیم های برق یا فعال شدن قطع کننده مدار از جمله عواما احتمالی قطع جریان برق هستند که نتیجه آن کار نکردن گرمکن خواهد بود.که در چنین مواقعی با تنظیم صحیح ترموستات می توان مشکل رابر طرف نمود .گاهی اوقات نیز روشن نشدن گرمکن به دلیل سوخت المنت گرمایشی یا ایجاد اتصال کوتاه در مدار الکتریکی گرمکن است.البته وجود مشکل صفحه کنترل سونا نیز می توان یکی از دلایل بروز مشکل باشد.

در صورتی که گرمکن به خوبی کار نکند یا به اندازه کافی گرم نشود،وضعیت کلی سیستم باید مورد بازدید قرار گیرد.

-قطع کننده جریان یا فیوز جریان مدار را قطع کرده است:

شدت جریان عبوری از مدار در محدوده متداول نیست .در چنین مواردی برای بررسی مساله باید شدت جریان عبوری از مدار را اندازه گیری کرده و آن را با محدوده متداول شدت جریان مناسب مقایسه کنید.گاهی اوقات علت قطع جریان عبور شدت جریان بیش از حد از مدار است.

متداولترین علت بروز این مشکل اعمال اضافه بار به مدار است.

توجه داشته داشته باشید که مدار الکتریکی سونا باید کاملا مجزا بوده و هیچ انشعابی از آن گرفته نشده باشد.

سنگ های گرمکن خرد می شوند:

اگر سنگ های گرمکن از جنس مرغوب باشند و گرمکن نیز برای همین کاربرد ساخته شده باشد به استثنای مواردی که سنگها کهنه باشند چنین اتفاقی رخ نمی دهد.به طور معمول سنگ های گرمکن را باید هر پنج تا ده سال یکبار تعویض کرد.در این فاصله نیز باید به صورت دوره ای سنگ ها را از گرمکن خارج نموده و آن ها را تمیز کرد.

در صورت استفاده از آب آلوده احتمال کثیف شدن سنگ ها افزایش می یابد.

برای تمیز کردن سنگها باید پس از سرد شدن آنها را با استفاده از آبگرم و صابون به همراه اسفنج به خوبی تمیز کرد.

قرار دادن سنگها بر روی گرمکن باید پس از خشک شدن آنها انجام گیرد.همچنین باید دقت شود که سنگ های خرد شده در داخل گرمکن باقی نمانند.چرا که این سنگریزه ها به مرور زمان به گرمکن آسیب می زند.

-رنگ چوب تغییر کرده است:

فرایند طبیعی که برای چوب رخ می دهد آن است که به مرور زمان تیره می شود.برای بازگرداندن رنگ آن به حالت اولیه می توان از محلول آب و اسید اکسالیک استفاده کرد.

این اسید برای بردن رنگ چوب های لخت و اسید اکسالیک استفاده کرد.

این اسید برای صرفا برای بردن رنگ چوب های لخت و بدون روکش کاربرد دارد.ضمن انکه اسید اکسالیک ماده ای سمی است.بنابراین در هنگاه استفاده از ان باید از دستکش و عینک محافظ استفاده کرد.به منظور دستیابی به بهترین نتیجه ممکن محلول رقیق شده این اسید باید به سطح چوب ریخت و تا زمانی که رنگ آن به رنگ مورد نظر برگردد منتظر ماند .در پایان نیز باید سطح چوب را با آب تمیز شستشو داد و آن را کاملا خشک کرد.

مرور ی سریع بر مطالب این فصل

-سونا عبارت است از اتاق یا کلبه کوچکی که به منظور بهره گیری از هوای گرم در حالت خشک یا مرطوب مورد استفاده قرار می گیرد.

-سونا خود به دو گروه سونای خشک و بخار تقسیم می شود.در متون فنی گاهی از دو واژه سونا و حمام بخار استفاده می شود که منظور از سونا ،سونای خشک و منظور از حمام بخار همان سونای بخار است.

-دمای سونا ی خشک معمولا بین 70-100درجه سانتی گراد در عمل حتی ممکن است دمای سونای خشک 50تا 40 درجه سانتی گراد نیز باشد.

-مهم ترین وسیله ا ی که عملکرد رضایت بخش سونا به آن بستگی دارد گرمکن سونا است.

-به طور سر انگشتی به ازای هر نفر باید یک فضای 60 سانتی متری بر روی سکوها در نظر گرفته شود برای آنکه امکان دراز کشیدن کاربران نیز وجود داشته باشد طول سکوها به ازای هر نفر باید 1.8 متر باشد.