معماری و سازه استخرها

به طور کلی، شرایط منطقه،کاربری، امکانات و مقدار بودجه تخصیص داده شده برای پروژه از جمله اصلی ترین عوامل تاثیرگذار بر روش های طراحی و ساخت استخرها به شمار می روند.

جانمایی استخر

استخرهای سرپوشیده و سرباز هر یک به نوبه خود مزایا و معایبی دارند. سرپوشیده یا سرباز بودن استخرها بیشترین تاثیر را بر وضعیت معماری و سازه آن ها خواهد داشت.

اولین مسئله ای که برای طراحی استخر با آن رو به رو هستیم تعیین سرپوشیده یا سرباز بودن استخر است.

استخرهاي عمومي

معيارهاي كلي كه بايد براي طراحي استخر هاي عمومي مورد توجه قرار گيرند را مي توان در موارد زير خلاصه كرد:

1-امكان دسترسي شناگران به وسائل حمل و نقل عمومي

ساخت استخر

2-در نظر گرفتن فضايي مناسب براي پارك كردن وسائل نقليه شخصي شناگران

3-دسترسي به امكانات رفاهي مانند آب آشاميدني ،برق ،گاز و تلفن

4-دسترسي به تجهيزات كمك هاي اوليه ،مراكز آتش نشاني،سيستم هاي اطفاي حريق،مراكز درماني و آمبولانس

5-وضعيت زميني است كه قرار است استخر در آن احداث شود از ديدگاه شرايط كلي خاك،مواد شيميايي خورنده و آلاينده هاي موجود در آن.

شكل و ابعاد استخرهاي عمومي

بر مبناي استاندارد هاي قديمي تر استخرهاي عمومي به صورت مستطيل يا Lشكل ساخته مي شد.

در برخي از استخرهاي عمومي بزرگ نيز دو انتهاي استخر به صورت كم عمق و بخش مياني آن به صورت عميق ساخته مي شود.در استخرهاي Lشكل نيز مي توان طول كوتاهتر را به بخش كم عمق و طول بلندتر را به بخش عميق استخر اختصاص داد.

استخرهاي عمومي استاندارد مسابقات شنا نيز معمولا به طول m(82ft)25با شش تا هشت مسير شنا طراحي مي شوند.

امروزه استخرهاي شنا بيشتر به عنوان يك محيط تفريح و استراحت مورد استفاده قرار مي گيرند و اين تفريح بيش از آن كه به واسطه شنا كردن افراد در داخل آب باشد،متاثر از فضاي پيرامون استخر و امكانات جانبي آن است.

برخي از استخرهاي عمومي از امكاناتي مانند تجهيزات توليد موج مصنوعي ،سرسره هاي آبي،سوناي خشك،سوناي بخار،جكوزي،باشگاه بدنسازي،بوفه،نورپردازي و يا حتي پخش موسيقي در سالن استخر نيز بهره مي گيرند.

استخرهاي قهرماني

به طور كلي طول استخرهاي قهرماني بر اساس مسافت بلند و مسافت كوتاه به ترتيبm(164ft)50وm(82ft)25در نظر گرفته مي شود.

حداقل عمق اين استخرها بايد m1باشد.هرچند كه براي استخرهاي با عرض بزرگتر بهتر است حداقل عمقm(3.9ft) 1.2رعايت شود.

عرض استخرهاي قهرماني براي شش مسير مسابقه بايدm(42.7ft)13 و براي هشت مسير مسابقه بايدm(3.9ft) 17باشد.

استخرهاي شيرجه

استخرهاي شيرجه در واقع زير مجموعه اي از استخرهاي قهرماني به شمار مي آيند كه به طور خاص براي برگزاري مسابقات شيرجه در كنار مجموعه اصلي شدن وضعيت استخر اصلي امكان پذير خواهد بود.حداقل فاصله اين استخر تا ساير استخرها بايدm(16.4ft) 5باشد.

استخرهاي ورزش هاي آبي

تعدادي از استخرها براي فعاليت ها و ورزش هاي آبي مانند واتر پولو،حركات موزون داخل آب و آموزش فعاليت هاي زير آبي مانند غواصي مورد استفاده قرار مي گيرند.

استخرهاي واترپولو

عمق استخرهاي واتر پولوي استاندارد براي بازي هاي المپيك حداقلm(5.9ft) 1.8و براي رده هاي سني پايين حداقلm(3.9ft) 1.2بايد باشد.

استخرهاي واتر پولو بر روي سطح اب و در كناره هاي استخر علامت گذاري مي شوند.فضاي استخر بين دو دروازه نيز بايد براي حركت آزاد داوران در راستاي زمين مسابقه كاملا باز باشد.

استخرهاي آموزش غواصي

در حال حاضر فعاليت هايي مانند غواصي در اقيانوس ها ،درياها و رودخانه ها در قالب كارهاي تحقيقاتي و تفريحي بسيار رونق پيدا كرده است.

بسياري از آموزش هاي مورد نياز اين غواصان در استخرهاي مخصوصي كه به همين منظور طراحي و ساخته شده اند انجام مي گيرد.

استفاده از استخرهاي عمومي براي انجام اين اموزش ها معمولا به دليل تداخل در نوع كاربري و مشكلاتي كه متعاقب آن براي مجموعه ايجاد مي شود توسط مديران مجموعه ورزشي مجاز نيست.ضمن آنكه در استخرهاي عمومي احتمال آسيب ديدن بدنه استخر و مسير هاي جانبي كاسه استخر توسط تجهيزات غواصي بسيار زياد است.

استخرهاي آموزشي

براي استفاده افرادي طراحي مي شوند كه يا اصلا با فنون شنا آگاهي ندارد يا بسيار مبتدي هستند.بنابراين به منظور ازايش ايمني اين استخرها ترجيحا بايد از استخرهاي اصلي جدا شوند.

كف اين استخرها از يك سمت به صورت پلكاني ساخته مي شود تا افراد مبتدي كه براي اولين بار وارد آب مي شوند بتوانند به تدريج با محيط آب و شرايط حاكم بر آن آشنا شوند.گاهي اوقات نيز براي فراهم آوردن امكان استفاده معلولان از استخر ،يك سطح شيب دار در نظر گرفته مي شود.

اولين اصلي كه در تمامي استخرهاي آموزشي بايد مد نظر قرار گيرد،ايمن بودن استخر براي شناگران مبتدي است كه همگي به فنون شنا آگاه نيستند و يا تازه شنا كردن را آموخته اند.

استخرهاي درماني

اولين نكته در مورد استخرهاي درماني آن است كه به دليل كاربري خاص ،جز در موارد بسيار نادر تمامي استخرهاي درماني به صورت سرپوشيده ساخته مي شوند.

استخرهاي درماني معمولا در ابعادm(32.8*16.4) 5*10وبا عمقي بين 1.50-0.90متر طراحي و ساخته مي شوند.

1- كف اين استخرها بايد با شيب كاملا يكنواخت و ملايم ساخته شود.توجه داشته باشيد كه هدف از شيبدار كردن اين استخرها صرفا تسهيل در تخليه آب استخر است .

2- كف اين استخرها و تمامي مناطق مرطوب استخرهاي درماني بايد با سراميك ها و كاشي هاي غير لغزنده يا موزاييك پوشيده باشد.

3- در صورتي كه سطح استخر با سطح تراز كف يكسان نباشد ،براي بهبود وضعيت گردش آب در خروجي اسكيمرها بايد از كانال هاي سراميكي براق استفاده شود.

ساخت استخر

4-دوره تعويض آب استخر نبايد بيش از سه ساعت باشد.برخي از استخرهاي درماني نيز بر مبناي دوره تعويض آب يك ونيم ساعت طراحي مي شوند.

5-دماي آب استخر و دماي هواي سالن استخر ور ختكن بايد بيش از دماي متداول استخرهاي شنا باشد.به طوري كه در بسياري از استخرهاي درماني دماي آب بين33-29درجه سانتي گرادو دماي هواي سالن تقريبا29-27درجه سانتي گراد نگه داشته مي شود.

6-از آنجا كه كاربران استخرهاي درماني معمولا افراد كم توان ،معلول يا سالمند هستند،بايد تمهيدات لازم براي مسير عبور و مرور اين افراد از رختكن تا استخر و خروج آسان آنها از داخل آب پيش بيني شود.

رختكن استخرها

در حال حاضر در بسياري از استخرهاي نوساز ،رختكن هاي مجزايي با سالن هاي بزرگ به همراه چند رديف اتاقك كوچك جايگزين شده اند.

در اين سالن ها فضاي رختكن به دو بخش مجزاي خيس و خشك تقسيم مي شود.

توالت هاي استخر

توالت هاي استخر بايد بين رختكن و استخر در نظر گرفته شوند.در حال حاضر بر مبناي بسياري از استاندارد هاي بين المللي در نظر گرفتن حوضچه اي براي شستشوي پاي شناگران پيش از ورود به استخر الزامي نيست،ولي

مي توان از اين روش يا روش شستشوي پاششي استفاده كرد.بخش خشك كردن مو نيز بايد حتي الامكان نزديك به رختكن مجموعه باشد تا شناگران پس از تعويض لباس بتوانند موي سر خود را نيز خشك كنند.

موتورخانه استخرها

براي طراحي موتورخانه استخر بايد به مسائل مختلفي مانند موقعيت موتورخانه،اندازه،امكان دسترسي و امكان تعمير و نگهداري آن توجه شود.

مهم ترين معيارها كه بايد هنگام طراحي استخر مدنظر قرار گيرد شامل موقعيت،اندازه ،قابليت دسترسي و مجزا بودن آن از ساير قسمت ها مي شود.

صرف نظر از نوع استخر در مرحله طراحي موتورخانه آن بايد به مسائل مختلفي توجه شود:

1-اندازه و موقعيت موتورخانه نسبت به مجموعه

2-محل قرار گيري كاسه استخر و چگونگي اجراي سيستم هاي لوله كشي و شبكه كانال

3-وضعيت دسترسي به موتورخانه

4-امكان كاربري و نگهداري ساده از تجهيزات

5-در نظر گرفتن يك فضاي محافظت شده و بسته براي نگهداري مواد شيميايي

6-امكان تخليه فاضلاب موتورخانه

7-وضعيت محيط موتورخانه از نظر دما ،رطوبت ،تهويه و سروصدا

8-در نظر گرفتن ملاحظات الكتريكي

به طور ايده آل ورودي موتورخانه بايد از ورودي اصلي ساختمان جدا باشد.به طوري كه تكنيسين تعمير و نگهداري قادر باشد بدون ورود به ساختمان وارد موتورخانه شود.همچنين براي موتورخانه نيز بايد يك دريچه كفشور در نظر گرفته شود.

دال معابر و كف مناطق مرطوب استخر

در صورتي كه دال معابر و كف مناطق مرطوب استخر براي ايجاد فضاي كافي براي منظوري خاص مانند انبار كردن مواد شيميايي تصفيه آب استخر ،اجراي موتورخانه يا غيره به صورت معلق اجرا شود،طراحي و ساخت آنها بايد طوري انجام شود كه حداكثر مقاومت ممكن در برابر نفوذ آب را داشته باشند.

نفوذناپذيري دال هايي كه به صورت يكنواخت برروي زمين اجرا مي شوند در برابر آب ضرورتي ندارد .طراحي و روش ساخت اين دال ها نيز به سرباز يا سرپوشيده بودن استخر بستگي دارد.

تخليه آب مسيرهاي گذر كنار استخر و مناطق مرطوب

در موتردي كه مسيرهاي گذر كنار كاسه استخر يا مناطق مرطوب بخشي از مجموعه استخر را تشكيل مي دهند،آب انباشته شده در اين قسمت ها نبايد به سيستم گردش آب استخر هدايت شود.ولي اين آب بايد به خط تخليه اصلي ساختمان متصل گردد.

پوشش سطوح پيرامون كاسه استخر

جانمايي مناسب كاسه استخر و كمي خلاقيت در طراحي آن موجب مي شود يك سايت خسته كننده ومعمولي تبديل به يك استخر بسيار زيبا و جذاب شود.حققت امر اين است كه به جز استخرهاي قهرماني و استخرهاي با كاربرد خاص،مردم اكثرا براي تفريح و استراحت و گذراندن اوقاتي خوش به استخر مي روند.بنابراين طراحي داخلي،نماي فضاي پيرامون استخر،امكانات رفاهي و جذابيت هاي ظاهري كه موجب ايجاد جلوه اي چشم انداز و زيبا مي شود اهميت بسيار زيادي دارد.