طبقه بندی استخرها براساس موقعیت سازه استخر نسبت به زمین

استخرها، بر اساس موقعیت سازه استخر نسبت به زمین در گروه های زیر طبقه بندی می شود:

• استخرهای بالاتر از سطح زمین

• استخرهای روی زمین

• استخر های درون زمین

استخرهای بالاتر از سطح زمین:

در این نوع استخرها، کاسه استخر بالاتر از تراز سطح زمین قرار گرفته و اتصالات مربوط به آب، فاضلاب و برق به صورت ثابت یا موقت در نظر گرفته می شود. ظرفیت این استخرها متوسط و عمق آن کم پیش بینی می شود و بیشتر مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی بوده و شیرجه در آن ها به علت عمق کم آن امکان پذیر نمی باشد.

استخرهای روی زمین

در این نوع استخرها، کاسه استخر روی تراز سطح زمین قرار می گیرد و اتصالات مربوط به آب،فاضلاب و برق به صورت ثابت در نظر گرفته می شود. ظرفیت این استخرها متوسط و عمق آن کم پیش بینی می شود و بیشتر مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی بوده و شیرجه در این استخرها به علت عمق کم آن امکان پذیر نمی باشد اما امکان نمایش زیر آب برای آموزش های شنا و غواصی وجودخواهد داشت.

ساخت استخر

هزینه احداث این قبیل استخرها، به دلیل عدم نیاز به گود برداری و اجرای فوندانسیون، کمتر از استخرهای معمولی بوده و تمامی تجهیزات و قطعات مورد نیاز به صورت یک مجموعه از پیش ساخته عرضه می شود. علاوه براین، برخی از استخرهای روزمینی بر روی یک فوندانسیون با سکو قرار گرفته و ساختار آن ها به گونه ای است که می توان به راحتی آن را از مکانی به مکان دیگر منتقل کرد.

نمایی از یک استخر روی زمین

استخرهای درون زمین

در این نوع استخرها، کاسه استخر پس از گودبرداری و حفر گودال به طور کامل درون زمین قرار می گیرد و کلیه اتصالات مربوط به آب، فاضلاب و برق به صورت ثابت پیش بینی می شود.این استخرها با امکان افزایش ظرفیت و عمق، ممکن است برای کلیه ورزش های آبی و برگزاری مسابقات، مورد استفاده قرار گیرد.

البته علاوه بر موارد فوق، انواع دیگری از استخرها نیز وجود دارند که بخشی از آن زیر زمین و بخش دیگری ار آن به روی سطح زمین قرار می گیرد. نمایی از این گونه استخرها در شکل نمایش داده شده است.

طبقه بندی استخرها براساس جنس سازه استخر

استخرها، بر اساس جنس سازه استخر نسبت به زمین در گروه های زیر طبقه بندی می شود:

• استخرهای بتنی

• استخرهای آب بندی شده با وینیل

• استخرهای فایبرگلاس

• استخرهای فلزی

• استخرهای چوبی

استخرهای روباز و سرپوشیده:

یکی از مهمترین مسائلی که باید در مراحل اولیه ساخت انواع استخر مورد استفاده قرار گیرد، سرپوشیده و یا روباز بودن آن است؛ و انتخاب این پارامتر به نظر طراح، هزینه در نظر گرفته شده برای طراحی و ساخت و شرایط محیطی بستگی خواهد داشت. استخرهای سرپوشیده و روباز، هریک به نوبه خود مزایا و معایبی دارند که در ادامه به تشریح آن پرداخته می شود.

استخرهای روباز

استخرهای روباز با وجود هزینه کمتر ساخت و نگهداری نسبت به استخرهای سرپوشیده، و بهره برداری طبیعی از نور آفتاب و گل و گیاه، که سبب ایجاد شرایط محیطی مطلوب تر خواهد شد، در عمل، کارایی چندانی در مقایسه با استخرهای سرپوشیده نداشته و (به خصوص در مناطق سردسیر) تنها در مدت کوتاهی از طول سال مورد استفاده قرار می گیرد؛ به گونه ای که دوره کوتاه بهره برداری سالیانه سبب بروز پیامد هایی نظیر:

• رها شدن کلیه تاسیسات استخر در بیشتر ایام سال

• فرسایش تاسیسات و عدم وجود نظارت کافی

• اتلاف منابع مادی (به دلیل دوره کوتاه بهره برداری سالیانه)

خواهد شد؛ از این رو توصیه می شود استخرهای روباز در داخل مجموعه های ورزشی و در جوار استخرهای سرپوشیده ساخته شود و یا با استفاده از سیستم سقف های سبک که امکان جمع آوری آن در فصول سرد سال وجود دارد، زمان بهره برداری از آن ها به سرتاسر سال افزایش یابد.

علاوه بر این، با در نظر گرفتن موانعی مانند یک حصار بزرگ، دیوار باغ، یک سازه مقاوم در برابر وزش باد و یا بخشی از ساختمان اصلی که همانند یک بادشکن طبیعی عمل می کند می توان جریان عبوری از سطح استخر و در نتیجه نرخ تبخیر آب و اتلاف حرارت از سطح آن را به میزان چشم گیری کاهش داد.

همچنین با انتخاب مناسب موقعیت جغرافیایی استخر و قرار گیری کاسه در جهتی که بیشترین بهره وری از نور خورشید را در پی دارد (از سمت جنوب و غرب)، می توان علاوه بر کاهش هزینه های گرمایش آب، محیط مناسبی را برای شناگرانی که قصد گرفتن حمام آفتاب دارند فراهم کرد.

درهر صورت، ساخت مجموعه های آبی روباز، منوط به رعایت قوانین و مقرراتی است که کارفرما در حین ساخت ملزم به تبعیت از آن ها خواهد بود. به عنوان مثال؛ مساحت حاشیه استخرهای روباز باید بیشتراز استخرهای سرپوشیده باشد. در این نوع استخرها، نسبت به مساحت حاشیه به مساحت استخر از 3:1 تا 4:1 بر حسب میزان تراکم جمعیت شناگران متغیر است و حاشیه آن باید آفتاب گیر و مشرف به آب بوده و حداقل عرض آن 4 متر باشد. البته در استخرهای سرپوشیده این مقدار را می توان تا 50% کاهش داد. بر اساس استانداردهای بین المللی، در استخرهای مسابقه (ملی یا بین المللی) به تناسب تجهیزات و ابعاد استخر، میزان حاشیه استخر بیشتر از مقادیر فوق و در حدود 4 تا 6 متر می باشد.

استخرهای سرپوشیده

استخرهای سرپوشیده در مقایسه با استخرهای روباز مزایای خاص خود را دارند. اولین مزیت آن ها این است که در تمام فصول سال، امکان بهره برداری از آن ها وجود دارد و به دلیل عدم تماس مستقیم با جریان هوای خارج، تبخیر سطحی و در نتیجه اتلاف حرارت از سطح آن به میزان زیادی کاهش می یابد. این عامل، سبب کاهش مصرف انرژی و صرفه جویی در هزینه ها خواهد شد. همچنین، در این استخرها مشکلاتی از قبیل انجماد آب، کثیف شدن کف و جداره استخر به واسطه عوامل خارجی و تغییر رنگ و بوی آب به میزان چشمگیری کاهش می یابد.

البته این نوع استخرها به نوبه خود با مشکلات و مسایلی مواجه هستند که مهمترین آن ها کنترل شرایط محیطی داخل استخر و ایجاد محیطی آرام و مطلوب برای شناگران است. در استخرهای سرپوشیده به منظور تامین شرایط آسایش افراد حاضر در محوطه استخر باید شرایط محیطی همچون: دما، رطوبت نسبی، کیفیت هوای داخل و عوامل نظیر آن در وضعیت مطلوبی باشد، که کنترل همه این عوامل و حفظ آن در محدوده قابل قبول، نیازمند انجام محاسبات پیچیده و در نظر گرفتن پارامترهای گوناگون خواهد بود. عامل دیگری که باید در طراحی استخرهای سرپوشیده مد نظر قرار گیرد، تامین روشنایی فضای داخل استخر است. تامیین روشنایی استخرهای سرپوشیده ممکن است به صورت طبیعی، مصنوعی و یا ترکیبی از هر دو انجام شود. استفاده از روشنایی طبیعی در سالن های استخر علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی سبب ایجاد جذابیت و زیبایی در محیط خواهد شد؛ مشروط بر آن که از انعکاس مستقیم و خیره کنندگی نور خورشید در اثر بازتاب آن به وسیله سطوح براق داخل مجموعه و سطح آب جلوگیری شود. ساده ترین راه برای کاهش خیره کنندگی نور خورشید، جلوگیری از بازتاب نور در جهت میدان دید افراد بوده و بهترین شیوه برای این کار، قرار دادن پنجره ها در پشت سر جایگاه تماشاگران و یا بر روی دیواره های جانبی استخر می باشد. البته جهت تامین نور و روشنایی طبیعی سالن ها، می توان از نورگیر سقفی نیزاستفاده کرد؛ زیرا شدت خیره کنندگی نور در آن ها به حدی نیست که مشکل ساز باشد و در صورتی که پرتوی آفتاب با زاویه ای حداکثر50 درجه نسبت به سطح افق، وارد فضا شود کمترین مزاحمت را برای شنا گران و تماشاچیان ایجاد خواهد کرد. نکته حایز اهمیت در مورد نورگیرها این است که در صورت استفاده از آنها، امکان دسترسی به نورگیر برای نظافت و تعمییرات ضروری خواهد بود. همچنین، برای پیشگیری از تعریق و حفظ تعادل گرمایشی سالن، لازم است کلیه نور گیرهای سقفی و پنجره های دیواری، دوجداره بوده و همواره درجه حرارت سطحی آن، در دمایی بالاتر از دمای نقطه شبنم محیط نگه داشته شود.در هر صورت به منظور بهره گیری از نور طبیعیدر داخل استخرها،طراحی پنجره ها و نورگیرها باید به گونه ای صورت پذیرد که صرفا تاثیر روشنایی نور مورد استفاده قرار گیرد.علاوه براین، جهت مقابله با تابش مستقیم آفتاب می توان از وسایل ثانویه مانند انواع پرده ها، کرکره ها و شیشه های تیره رنگ، مات یا رفلکس نیز استفاده کرد.

برای استخرهای سرپوشیده و یا استخرهای روبازی که شب ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد، و همچنین در صورتی که (به هر دلیل) روشنای طبیعی روز، نور کافی را جهت فعالیت شناگران تامیین ننماید، باید روشنایی مصنوعی تعبیه شود. سیستم روشنایی باید به گونه ای طراحی و نصب شده باشد که کف استخر بدون انعکاس نور قابل رویت باشد.

در نهایت، علاوه بر دسته بندی های صورت گرفته، انواع استخرهای یاد شده ممکن است با جایگاه تماشاگران و یا بدون جایگاه تماشاگران ساخته شود. در نظر گرفتن این پارامتر به نظر طراح و کاربرد استخر مورد نظر بستگی خواهد داشت.