تاسیسات الكتریكی استخرها

در استخرهای شنا؛استخرهای تزیینی،جكوزی ها،سونای خشك و سونای بخار به دلیل خاصیت رسانایی آب و ماهیت مرطوب فضای استخر،احتمال ایجاد شوك الكتریكی و آسیب های جانی بسیار زیاد است .تاثیر شوك الكتریكی بر بدن افرادی كه تمام یا بخشی از بدن آنها در داخل آب است بسیار شدیدتر و خطرناك تر از زمانی است كه دست فرد بر روی زمین خشك با سیم برق تماس پیدا كند.شرایط مرطوب محیط استخرها موجب می شود كه شناگران در محیط استخر در برابر شوك الكتریكی و خطرات مرتبط با آن بسیار آسیب پذیر باشند.چرا كه بدن شناگران در داخل آب مقاومت بسیار كمتری نسبت به عبور جریان برق از خود نشان داده و به عنوان مسیر موثر عبور جریان از آب به زمین عمل می كند.

حتی در صورتی كه شناگر با تجهیزات و مدارهای الكتریكی متصل به زمین نیز تماس نداشته باشد،احتمال ایجاد شوك الكتریكی و بی تحرك ماندن فرد به واسطه اختلاف پتانسیل خود آب بسیار زیاد است.

البته شوك ناشی از این اختلاف پتانسیل چندان خطرناك نیست اما

از آنجا كه فرد در داخل آب قرار دارد در صورت بی تحرك شدن بدن وی احتمال غرق شدن او در آب زیاد است.

ساخت استخر

در محیط های بسیار مرطوب ماننداستخر كه بدن افراد در اكثر اوقات تماما داخل آب است .به منظور حفاظت از شناگران در برابر شوك الكتریكی معمولا از یك یا چند روش زیر استفاده می شود:

-استفاده از تجهیزات الكتریكی ولتاژپایین

-تجهیز مدارهای الكتریكی به رله عیب اتصال زمین

-عایقكاری تجهیزات الكتریكی

-همبند كردن اجزای فلزی برای یكسان سازی اختلاف پتانسیل

-مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الكتریكی به صورت فیزیكی

حداقل فواصل مورد نیاز برای استخرهای سرباز

سیم های هوایی

حداقل سیم های هوایی برق در استخرهای سرباز از سطح آب استخر یا سطح پیرامون مجاور به كاسه استخر در تمامی جهات بایدm(22 1/2ft) 6.9باشد.

فاصله افقی این سیمها از جداره داخلی كاسه استخر نباید ازm(10ft) 3و از تخته شیرجه كمترازm(14 1/2ft) 4.4باشد.

سیم كشی های زیر زمینی

سیم كشی های زیرزمینی در زیر كاسه استخرها یا در فاصله افقی m(5ft)1.5از كاسه استخر مجاز نیست.مگر در صورتی كه سیم كشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الكتریكی كاسه استخر اجرا شده باشد.در صورتی كه تحت هیچ شرایطی امكان تامین حداقل فاصله یاد شده وجود نداشته باشد،سیم كشی زیر زمینی باید با استفاده از معابر فلزی صلب(RMC)،معابر فلزی محافظ(IMC)یا معابر كابل غیر فلزی انجام گیرد.

پریز های برق

تمامی استخرهای دائمی در ساختمان های مسكونی باید مجهز به حداقل یك پریز برقV 15A 125 متصل یا20A متصل به انشعاب اصلی مدار الكتریكی ساختمان باشند.فاصله این پریز از جدار داخلی كاسه استخر باید بین 3-6M(10-20ft) باشند.شكل 134

پزیطهای برقی كه برای تامین توان الكتریكی پمپ ها و سایر تجهیزات الكتریكی استخر مورد استفاده قرار می گیرند،معمولا در فاصله حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی كاسه استخر در نظر گرفته می شوند.بر مبنای استاندارد2 NEC680.2 ،در صورتی كه پریز از نوع تكی متصل به زمین،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال به زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی كاسه استخر قرار داد.

كلیدها

بر مبنای استاندارد NEC680.8© ،وسائل قطع و وصل جریان الكتریكی مانند كلیدهای فنری و فشاری،قطع كننده های مدار (مدارشكن یا كلیدهای اتوماتیك)وتایمرهای خودكار باید در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی استخر نصب شوند مگر در مواردی كه بین جداره داخلی استخر و محل نصب كلید یك دیوار صلب ،حصار یا موانع دائمی دیگری قرار داشته باشد.كلیدهای بر مبنای استانداردهای معتبر در فهرست كاربردهای مورد نظر قرار داشته باشندرا می توان در فاصله ای كمتر از مقدار یاد شده نیز نصب كرد.راه اندازی این كلیدها به منظور جلوگیری از تماس دست كاربران با سیم های برق معمولا به صورت پنوماتیك یا با استفاده از سایر روش ها انجام می گیرد.

کلید اضطراری

جکوزی ها به یک کلید قطع کننده ی جریان در مواقع ضروری هستند. این کلید اضطراری باید در فاصله 1.5m از جکوزی قرار داشته باشند.

محل نصب کلید اضطراری برای جکوزی ها در بسیاری از موارد این کلید در نظر گرفته نمی شود چرا که بسیار خطرناک است چون قدرت مکش دریچه ی تخلیه در آن ها بسیار زیاد است.

تاسیسات روشنایی داخل كاسه استخر

به طور كلی،تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها بر مبنای دو ولتاژ 120ولت و 12 ولت یكسان است.از آنجا كه تاسیسات الكتریكی داخل كاسه استخر در تماس با آب خنك می شوند،تمامی تاسیسات روشنایی زیر آبی حداقل باید به اندازه mm(180in)450 پایین تر از سطح آب استخر نصب شوند،مگر در مواردی كه بر مبنای طراحی و ساخت تاسیسات مربوطه بر مبنای عمق كمتری انجام گرفته است حتی در صورتی كه بخشی از آب استخر به واسطه تبخیر كاهش یابد،تاسیسات روشنایی هرگز در معرض هوا قرار نخواهند گرفت. این تاسیسات معمولا گرمای بسیار زیادی تولید می كنند كه این گرما توسط آب استخر گرفته می شود.ولی در صورتی كه به هر دلیلی سطح آب استخر به اندازه ای كاهش یابد كه این تاسیسات در معرض هوا قرار گیرند،گرمای تولید شده توسط آنها گاهی به اندازه ای است كه در صورت تماس افراد با آن موجب سوختگی پوست شناگران شود.

به طور كلی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در كاسه استخر به چهار گروه تقسیم بندی می شوند:

1-تاسیسات روشنایی با كاسه مرطوب

2-تاسیسات روشنایی با كاسه خشك

3- تاسیسات روشنایی بدون كاسه

4-تاسیسات روشنایی دیواری:این نوع تاسیسات روشنایی به ندرت در استخرهای خانگی و استخرهای خصوصی كوچك مورد استفاده قرار می گیرند.

تاسیسات روشنایی با كاسه مرطوب

تاسیسات روشنایی با كاسه مرطوب پس از نصب در داخل استخر به طور كامل در زیر آب قرار می گیرند.این تاسیسات در محل یك گلویی مملو از آب در داخل كاسه استخر جای می گیرند و مجهز به سیم های انعطاف پذیر برق هستند.

روكش سیم كشی تاسیسات روشنایی با كاسه مرطوب

سیم كشی بین كاسه مرطوب و جعبه تقسیم این دسته از تاسیسات روشنایی باید به همراه معابر فلزی مقاوم در برابر خوردگی (RNC)،معابر غیر فلزی صلب یا معابر غیر فلزی انعطاف پذیر ضدآبLFNC2) )انجام شود.

به طور معمول برای سیم كشی این دسته از تاسیسات روشنایی از كابل ها یا سیم های برق انعطاف پذیر و سیم های مسی عایق كاری شده با اتصال به زمین استفاده می شود.

در صورتی كه برای سیم كشی این تجهیزات از معابر غیر فلزی استفاده شود،باید از سیم مسی عایقكاری شده 8AWGاستفاده شود.بنابراین اندازه معابر عبور سیم ها باید به اندازه ای باشد كه امكان عبور سیم انعطاف پذیر و سیم مسی عایق كاری شده 8AWGاز میان آن وجود داشته باشد.قسمت انتهایی سیم اصلی تامین برق و سیم زمین تجهیزاتی كه در مدار سیم كشی آنها از سیم 8AWGاستفاده شده است ،به منظور محافظت در برابر خوردگی در محل كاسه تر باید با استفاده از تركیبات پركننده مورد تایید پوشیده شود.

سیم كشی بین جعبه تقسیم تاسیسیات روشنایی استخر و منبع تغذیه باید با استفاده از معابر نوع RNC،IMC،RMC،LFNCاجرا شود.

جعبه تقسیم

جعبه تقسیم هایی كه در فضای استخر و برای تامین برق تاسیسات روشنایی زیرآبی مورد استفاده قرار می گیرند علاوه بر دارا بودن وروردی لوله های عبور سیم ها یا سر های پیچی باید مقاومت كافی در برابر خوردگی را نیز داشته باشند.این دسته از جعبه های تقسیم معمولا از جنس برنج ،پلیمر یا مس ساخته می شوند و در آنها ترمینال های زمین بیشتری در نظر گرفته می شود.

جعبه های تقسیم متصل به لوله های عبور سیم كه پوسته یك سیستم روشنایی یا چراغ با كاسه مرطوب را تشكیل می دهند باید به اندازه

mm(4in)100 بالاتر از سطح زمین یا به اندازهmm(8in) 200از بالاترین سطح آب كاسه استخر (هركدام در ارتفاع بالاتری قرار گیرد)نصب شوند.

توزیع برق در استخرها

تابلو برق تجهیزات استخر

در ساختمان های نوساز برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات مورد استفاده در استخر اغلب از تابلو برق های مجزا استفاده می شود.البته برق مورد نیاز الكتروموتورها،تاسیسات روشنایی و سایر تجهیزات الكتریكی را می توان از تابلو برق اصلی ساختمان یا تابلو برقی كه قبلا به منظور دیگری نصب شده است نیز تامین كرد.

تجهیزات قطع جریان

علاوه بر تاسیسات روشنایی تمامی تجهیزات الكتریكی استخرها نیز باید مجهزبه تجهیزاتی باشند كه با استفاده از آنها بتوان جریان برق را در تمامی سیم های غیر زمین این تجهیزات قطع كرد.در ساختمان های نوساز نیز در مواردی كه تجهیزات الكتریكی استخر در همان ساختمان یا در محل مشخصی به همراه تابلو برق متصل به آن نصب شده اند،از تجهیزات محافظ اضافه بار می توان به عنوان قطع كننده های جریان بهره گرفت.

زمین كردن تجهیزات

در مواقعی كه تابلو برق تجهیزات استخر در داخل ساختمان قرار دارد،در نظر گرفتن یك سیم عایقكاری شده برای اتصال تجهیزات به زمین الزامی است.

در آن دسته از تاسیسات الكتریكی كه تابلو برق با فاصله از تجهیزات الكتریكی قرار دارد سیم نول(خنثی)و سیم تجهیزات هر دو به تابلو برق استخر متصل نمی شوند.در عوض،سیم زمین تجهیزات كه از جنس آلومینیوم یا مس است،مستقیما به الكترود زمین سازه استخر متصل می گردد.

شكل 14

زمین كردن ،همبند كردن و محافظ عیب اتصال زمین

در استخرها ،آبنماها،جكوزی ها یا تاسیسات مشابه زمین كردن تجهیزات الكتریكی و همبند كردن تمامی اجزای رسانای موجود در سازه تضمین كننده ایمنی كاربران در هنگام استفاده از استخر خواهد بود.

اتصال صحیح تجهیزات الكتریكی به زمین از بروز مشكلاتی مانند شوك الكتریكی جلوگیری به عمل می آورد و در صورت عیب اتصال زمین به دلیل وجود مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین،جریان الكتریكی از این مسیر عبور می كند و به این ترتیب تجهیزات محافظ اضافه بار به سرعت فعال شده و جریان برق مدار را قطع می كنند.

مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین عبارت است از یك مسیر عبور جریان الكتریكی دائمی با امپدانس پایین كه به منظور هدایت جریان الكتریكی در شرایطی كه در سیم كشی متصل به بین منبع تغذیه عیب اتصال زمین وجود دارد،طراحی و اجرا می شود.

زمین كردن

تجهیزات الكتریكی استخرها شامل تاسیسات روشنایی،جعبه های تقسیم و ترانسفورمرها معمولا مجهز به ترمینال های مخصوص برای اتصال تجهیزات با سیم زمین 8AWGهستند.

تجهیزاتی كه بر مبنای استاندارد NEC680.6باید با استفاده از سیم های رسانای عایق كاری شده به زمین متصل شوند عبارتند از:

-تاسیسات روشنایی زیر آبی به استثنای آن دسته از سیستم های ولتاژپایین كه با ولتاژ كاركرد آنهاV 15و كمتر است.

تجهیزات الكتریكی نصب شده در فاصلهm(5ft) 1.5از جداره داخلی كاسه استخر یا مخازن نگهدارنده آب

-پمپ های گردش آب و تجهیزات الكتریكی مرتبط با آنها

-جعبه های تقسیم

-محفظه ترانسفورمرها برای تاسیسات روشنایی زیر آبی با ولتاژv12

-رله های عیب اتصال زمین

-تابلو برق هایی كه زیر مجموعه ای از تابلو برق اصلی ساختمان هستند و برای تامین برق تجهیزات الكتریكی استخر مورد استفاده قرار می گیرند.

همبند كردن

نكته ای كه در ابتدا باید مورد اشاره قرار گیرد آن است كه همبند كردن اجزای رسانا با اتصال آنها به زمین یكسان نیست.در استاندارد NEC680.26 برای روشن كردن مساله تصریح شده است كه برای همبند كردن اجزای فلزی استفاده از سیم های مسی 8AWGیا بزرگ تر و امتداد آن ها تا تابلو برق های با فاصله،تجهیزات برق رسانی یا الكترودها ضرورتی به همراه ندارد.

تامین یكپارچگی

برای همبند كردن اجزای فلزی بر خلاف آن چیزی كه درباره زمین كردن مدارهای الكتریكی گفته شد،ضرورتی برای ایجاد یك مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین وجود ندارد.

همبند كردن عبارت است از اتصال اجزای فلزی به یكدیگر به منظور یكپارچگی الكتریكی و مكانیكی آنها با یكدیگر كه اغلب با استفاده از سیم های رسانایی انجام گیرد كه اصطلاحا به آنها پل گفته می شود.

اجزای فلزی سازه استخر

اجزای فلزی استخر شامل آرماتورهای فولادی كه در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،پوسته استخرهای فلزی كه به وسیله پیچ یا جوشكاری به یكدیگر متصل می شوند.نردبان های فلزی،تكیه گاههای سكوی شیرجه،كفشورها و خطوط تخلیه،لوله های ورود و خروج آب و سایر اتصالات و اجزای فلزی مرتبط با استخر باید با یكدیگر همبند شوند.همبند كردن اجزای فلزی مجزا و كوچك ضرورتی به همراه ندارد.

تجهیزات الكتریكی:

الكتروموتورها،تجهیزات الكتریكی روكش استخرها و سایر تجهیزات الكتریكی مرتبط با آنها نیز باید همبند شوند.گرمكن های استخر نیز باید بر مبنای معیارهای استاندارد NEC680.26(E)همبند شوند.الكتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند.الكتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند،مگر در صورتی كه از دو لایه عایق تشكیل شده باشند.

مدارهای سیم كشی فلزی و تجهیزات مرتبط با آن ها

در صورتی كه فاصله معابر فلزی سیم های برق،كابل های با روكش فلزی،لوله های فلزی،حصارها و نرده های محافظ فلزی و سایر اجزای فلزی ثابت از جدار داخلی كاسه استخر حداكثرm(5ft) 1.5یا فاصله عمودی آن ها از بالاترین سطح آب در كاسه استخر،كف حاشیه دور استخر و سكوی شیرجه حداكثرm(12ft)3.7 است،اجزای یاد شده باید همبند شوند.

در مواقعی كه اجزای ثابت یاد شده توسط یك مانع دائمی از سازه استخر مجزا می شوند ،نیازی به همبند كردن آنها نخواهد بود.به این معنی كه آن دسته از تجهیزات فلزی كه در داخل ساختمان ،موتورخانه،پاركینگ مجموعه یا سایر فضاهای محبوس از این دست قرار می گیرند،حتی اگر فاصله آنها از جدار داخلی كاسه استخر كمتر ازm 1.5نیز باشد ،نیازی به همبند كردن ندارند.

شبكه همبند مشترك

تمامی تجهیزات و اجزای فلزی كه پیش از این مورد اشاره قرار گرفت،بایدبا استفاده از یك سیم مسی رسانا با حداقل اندازه AWG8در یك شبكه مشترك همبند شوند.در اكثر مواقع،آرماتورهای فولادی كه در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،آبنماهای تزیینی،یا سایر مخارن و حوضچه های ذخیره آب به وسیله یك شبكه مشترك همبند می شوند.البته برای همبند كردن اجزای فلزی سایر انواع استخرهای نیز باید تمهیدات مناسبی در نظر گرفته شود.

رله عیب اتصال زمین

در تمامی تجهیزات الكتریكی كه فهرست آن ها در ادامه این بخش ذكر شده است،تجهیز مدار به رله عیب اتصال زمین برای حفظ ایمنی افراد الزامی است:

-تاسیسات روشنایی ولتاژبالا(V125 )زیر آب

-پریزهای برقV 125كه در فاصلهm(5-20ft) 6-1.5از جداره داخلی استخر قرار دارند.

جداره داخلی كاسه استخر قرار دارند.همچنین تمامی پریزهای برق تكیv 125وv250باید مجهز به سیستم اتصال زمین بوده و از نوع قفل شونده باشند.

-مدار الكتریكی روكش های برقی استخرها

اآنها ستخرهای روزمینی و موقتی

در استانداردهای NECوNFPA،استخرهای روزمینی در گروه سازه های موقت دسته بندی شده اند و مدارهای الكتریكی آنها باید بر مبنای معیارها و ضوابط مربوط به این گروه از سازه هادر نظر گرفته شود.

طبق استاندارد،پریز برق مربوط به تمامی استخرهای رو زمینی و موقتی باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.ضمن آنكه برای همبند كردن این استخرها نیز معیار و ضابطه خاصی مشخص نشده است.

نوع پریزی كه برای تامین برق این نوع استخرها مورد استفاده قرار می گیرد می توانند ار نوعgfci،پریط برق معمولی متصل به یك پریز GFCIیا پریز برق مجهز به قطع كننده مدارGFCIباشد.

سایر تجهیزات الكتریكی استخرها

گرمكن های الكتریكی

بر مبنای استاندارد NECاستفاده از گرمكن های الكتریكی برای گرم كردن كف دور تادور كاسه استخر مجاز است.البته گرمكن های الكتریكی را نمی توان برروی استخر نصب كرد.استفاده از كابل های گرمایش تشعشعی كه در كاربردهایی مانند ذوب برف مورد استفاده قرار می گیرند به صئرت توكار در زیر كف استخرها امكان پذیر نیست.زیرا:

1-تجهیزات گرمایشی الكتریكی در وضعیت كاركرد متداول ،در معرض جریان نشتی زیادی هستند.

2-در صورت ساییده شدن عایقكاری تجهیزات الكتریكی،احتمال وارد شدن شوك الكتریكی به شناگرانی كه با پای خیس از حاشیه استخر عبور می كنند بسیار زیاد است.

معیارهای نصب گرمكن های الكتریكی در كف استخرها عبارتند از:

-گرمكن های تشعشعی:این نوع گرمكن ها باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی كاسه استخر و فاصله عمودی حداقلm3.7از سطح تراز حاشیه استخر نصب شوند.

-واحدهای گرمایی:واحدهای گرمایی یا یونیت هیترها علاوه بر كوئل گرمایی مجهز به یك فن نیز هستندو باید از نوع كاملا بسته یا محافظت شده باشند.

این واحدها همچنین باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی كاسه استخر نصب شوند.برق مورد نیاز برای به كار انداختن فن واحدهای گرمایی را می توان با استفاده از یك دو شاخه و پریز تامین كرد.

روكش های الكتریكی استخر

معیارهای مربوط به روكش های الكتریكی استخرها در استانداردNEC680*27مطرح شده است .از جمل اصلی ترین مزایای به كارگیری روكش استخرها می توان به موارد زیر اشاره كرد:

1-افزایش ضریب ایمنی افراد به ویژه كودكان و جلوگیری از ایجاد حادثه برای آنها

2-كاهش تلفات گرمایی آب در مواقعی كه استخر مورد استفاده قرار نمی گیرد.

3-به حداقل رساندن ورود اشیای خارجی مانند برگ درختان وآلودگی ها برای مواقعی كه استخر برای یك دوره زمانی طولانی استفاده نمی شود.

4-جلوگیری از منجمد شدن آب استخر در روزهای بسیار سرد زمستان

ملاحظاتی كه باید در هنگام نصب روكش های الكتریكی استخرها در نظر گرفته شودرا می توان در موارد زیر خلاصه كرد:

-موتورهای الكتریكی،كنترل كننده ها و سیم كشی مربوط به آنها نباید در فاصله كمتر ازm 1.5از جداره داخلی كاسه استخر قرار داشته باشند.مگر در مواردی كه اجزای یاد شده توسط یك دیوار،روكش یا مانع دائمی از جداره داخلی استخر جدا شده باشند.كنترل كننده های موتور روكش استخر نیز باید در محلی قابل رویت از استخر نصب شوند.

-موتورهای الكتریكی در سطحی پایین تر از سطح تراز كف قرار می گیرند باید از نوع ضد آب و با محفظه كاملا بسته باشند.

-پریزهای برقی كه برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات یاد شده مورد استفاده قرار می گیرندباید در فواصل حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی استخر نصب شوند.در صورتی كه پریزهای برق از نوع تكی و قفل شونده بوده و به زمین متصل شده باشند ،می توان حداقل فاصله آن ها تا جداره داخلی كاسه استخر را تا m(5ft)1.5نیز كاهش داد.

-تمامی موتورهای الكتریكی و كنترل كننده های مربوط به روكش های الكتریكی استخر باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.

جكوزی ها

اولین و مهم ترین شباهت استخرها و جكوزی ها آن است كه هر دوی آنها به منظور نگه داری آب برای یك دوره زمانی نسبتا طولانی طراحی و ساخته می شوند.در حال حاضر بسیاری از جكوزی های كوچك بر خلاف استخرها به صورت واحدهای یكپارچه و پیش ساخته موجود به فروش می رسند كه این مساله كار را بسیار ساده تر كرده است.

كلید اضطراری:به طور كلی،جكوزی ها باید مجهز به كلید محلی قطع كننده جریان باشند كه در مواقع اضطراری (مانند كشیده شدن موی بلند افراد با شدت زیاد به سمت دریچه تخلیه)امكان خاموش كردن الكتروموتور وجودداشته باشند.كلید قطع اضطراری باید در فاصلهm(5ft) 1.5از جكوزی قرار داشته بوده و امكان دسترسی كاربران به آن وجود داشته باشد.

پریزهای برق:برای تمامی جكوزی هایی كه در خارج از ساختمان به صورت سرباز اجرا می شوند،باید حداقل یك پریز برقv 125،A15یاA20مربوط به مدار انشعاب عمومی در فاصلهm 3-1.5از جداره داخلی جكوزی در نظر گرفته شود.

تاسیسات روشنایی:معیارها و ضوابطی كه باید برای نصب تاسیسات روشنایی دائمی جكوزی ها در نظر گرفته شود.دقیقا همانند چیزی است كه در مورد تاسیسات روشنایی دادمی در استخرها مطرح شد.همچنین علاوه بر این تاسیسات،در استخرهای موقتی می توان از تاسیسات روشنایی استاندارد به همراه دو شاخه استفاده كرد.

زمین كردن و همبند كردن اجزا:تمامی تجهیزات الكتریكی كه در فاصله 1.5متر از جداره داخلی جكوزی قرار دارند باید به زمین متصل شده و با تمامی تجهیزات الكتریكی مرتبط به سیستن گردش آب همبند شده باشند.تمامی اجزای فلزی موجود در جكوزی كه در فاصله 1.5متر از جداره داخلی جكوزی قرار دارند باید از طریق اتصال مستقیم فلز به فلز یا با استفاده از پل همبند كننده به صورت سیم مسی AWG8 با یكدیگر همبند شوند.

درجه حفاظت

درجه حفاظت كه اختصارا به صورتIP3بیان می شود.درجه حفاظت تجهیزات الكتریكی مانند الكتروموتورها ،لامپ ها،پریزها،گرمكن های الكتریكی وغیره بر اساس استاندارد كمیسیونIECتعریف می شود.طبق استاندارد اروپایی EN،درجه حفاظت تمامی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها باید با معیارهای استانداردEN60598مطابقت داشته باشد.

تامین روشنایی استخرها

تامین روشنایی استخرها از جمله مسایلی است كه باید بر مبنای سرپوشیده یا سرباز بودن انجام گیرد.استخرهای سرباز اساسا در طول روز نیازی به استفاده از تاسیسات روشنایی ندارند.بنابراین صرفا در هنگام شب است كه باید روشنایی كافی در داخل استخر،اطراف و مسیر عبور شناگران وجود داشته باشد .اما در استخرهای سرپوشیده به دلیل معماری ساختمان در طول روز برای تامین نور از تاسیسات روشنایی و نور طبیعی استفاده می شود.

دمای رنگ

رنگ خروجی از لامپ های مختلف در درجه اول به میزان گرم یا سرد بودن لامپ بستگی دارد.اساسی ترین عاملی كه بر رنگ نور خروجی از لامپ تاثیر گذار است دمای داخل لامپ در حین كاركرد است كه این دما به طور معمول بر حسب كلوین اندازه گیری می شود.

به طور كلی رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (گرم)بیشتر به رنگ زرد یا نارنجی تمایل دارد و هرچه دمای منبع تولید نور كمتر شود شدت رنگ زرد و نارنجی آن نیز بیشتر می شود.در مقابل،رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (سرد)بیشتر به رنگ آبی تمایل دارد كه با افزایش دمای منبع نور شدت آن نیز افزایش می یابد.برای مثال نور خروجی از یك لامپ فلورسنت با نور سفید در دمای تقریبیk 4100به آبی متمایل می شود،در حالی كه رنگ نور خروجی از چنین لامپی دردمای تقریبی k3000 به زرد متمایل می شود.

تامین روشنایی استخرهای سرپوشیده

همانطور كه پیش از این نیز گفته شد ،بسیاری از استخرها به دلیل نوع كاربری اساسا به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.

بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سر پوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین كرد.در سال های اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن كردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.

به این ترتیب می وان بخشی از هزینه های جاری استخرها را كاهش داد.

در استخرهای سرپوشیده تاثیر متقابل معماری استخر و وضعیت روشنایی داخل یك رابطه دو سویه است كه با توجه به آن می توان بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز فضای داخل استخر در طول روز را با استفاده از نور طبیعی تامین كرد.

ساخت استخر

به عنوان یك قاعده كلی،تمامی استخرهای سرپوشیده كه نور طبیعی برای روشن كردن فضای داخل آنها كافی نیست یا استخرهای سرپوشیده یا سربازی كه در هنگام شب مورد استفاده قرار می گیرند،باید مجهز به تاسیسات روشنایی مناسبی باشند كه استخر و فضای پیرامون آن شامل كاسه استخر،كف،جداره ها ،نرده های محافظ،فضای پیرامون استخر،مسیرهای عبور و غیره را به خوبی و بدون ایجاد نور خیره كننده و آزاردهنده روشن كند.

ارزیابی شدت روشنای

اصولا شدت روشنایی در هر مكان بر مبتای معیارهای مختلفی تعیین می شود كه مهمترین آنها عبارتند از:

-كاربری محل

-سن افرادی كه در آن محل حضور دارند.

-اهمیت سرعت و دقت در كارهای انجام شده توسط افراد حاضر در محل

نكته ای كه همواره باید در هنگام طراحی تاسیسات روشنایی مورد توجه قرارگیرد آن است كه شدت نور منتشر شده در محیط نباید از مقدار مورد نیاز بیشتر باشد،چرا كه روشن كردن محیط بیش از مقداری كه مورد نیاز است جط اتلاف انرژی سود دیگری را در پی ندارد.در سالیان گذشته به دلیل عدم رعایت ملاحظات مربوطه و نبود محدودیت های انرژی،اهمیت چندانی به سیستم روشنایی ساختمان و شدت نور منتشر شده در داخل آن داده نمی شد.

روشنایی در استخرهای خانگی

برای استخرهای سرپوشیده خانگی كه افراد صرفا برای تفریح و استراحت از آنها استفاده می كنند،توجه طرا بیشتر به جنبه های تزیینی ،زیبایی و آرامش بخش بودن محیط داخل معطوف می شود.استفاده از چراغ های رنگی و تزیینی در داخل كاسه استخر و فضای پیرامون آن می تواند ایده مناسبی باشد و فضای آرام بخشی را در هنگام شب برای كاربران ایجاد نماید.

در اكثر استانداردها برای این رده از استخرها،حداقل مقدار شدت روشنایی به عنوان یك الزام مطرح نشده است.بلكه صرفا حفظ ایمنی شناگران و جلوگیری از به خطر افتادن جان آنها مورد اشاره قرار گرفته است.

روشنایی در استخرهای سرپوشیده عمومی

بر مبنای آیین نامه های اجرایی تمامی استخرهای عمومی و تفریحی مجاز به فعالیت پس از غروب آفتاب هستند باید شرایط زیر را داشته باشند:

-برای ستخرهای سرباز یا سرپوشیده ،استخر باید مجهز به چراغ های زیر آبی یا چراغ های مناسبی در فضای پیرامون یا هردوی آنها باشد،به طوری كه تمام قسمت های كاسه استخر و معابر پیرامون آن به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.

شدت روشنایی مورد نیاز در استخرهای با كاربری مختلف با یكدیگر متفاوت است.در استخرهای عمومی و تفریحی ،طراح تاسیسات روشنایی انتخاب های بسیار گسترده تری دارد.

به طوری كه شدت روشنایی مورد نیاز در سطح آب و حاشیه پیرامون استخر معمولا بینlux540- 215 است كه برای تامین شدت روشنایی یاد شده می توان از انواع چراغ های آویز و زیر آبی با رنگ های مختلف استفاده كرد.شدت روشنایی در موتورخانه استخرها در كف موتورخانه بایدlux 320باشد.

روشنایی در استخرهای قهرمانی

تامین روشنایی مورد نیاز به ویژه در استخرهای قهرمانی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا كه در چنین رقابت هایی رعایت دقیق معیارها كه یكی از آنها شدت روشنایی است اهمیت بسیار زیادی دارد.در رقابت های بین المللی فاصله رقبا در حد دهم و صدم ثانیه است .بنابراین برای قضاوت صحیح این رقابت ها تاسیسات روشنایی باید با دقت بسیار زیادی طراحی شوند.

بر مبنای استاندارد فدراسیون شنا حداقل روشنایی در فاصلهm 1بالاتر از سطح آب استخر برای رقابت های بین المللی و المپیك باید lux500باشد.

طراحی تاسیسات روشنایی در استخرها

در تمامی استخرها ،به ویژه استخرهای سرپوشیده انتخاب صحیح نوع و محل نصب تاسیسات ،علاوه بر افزایش جلوه طاهری استخر ،هزینه اجرا و نگهداری از آنها را نیز كاهش می دهد.بنابراین طراحی صحیح تاسیسات روشنایی استخرها از اهمیت بالایی برخوردار است.

انتخاب تاسیسات روشنایی

-بازده تجهیزات مورد نظر

-خروجی نور لامپ ها بر حسب لومن

-میزان بازتاب نور از سطوح مختلفی كه در معرض نور ساطع شده از تاسیسات روشنایی قرار دارند.

-كاهش قابلیت نوردهی لامپ به واسطه عواملی مانند مرور زمان،كثیف شدن سطح خارجی آن و غیره.

-ابعاد سالن استخر ،ساختار و شكل كلی آن ،میزان نورگیر بودن و قابلیت استفاده از نور طبیعی.

روشنایی در استخرهای سرباز

روشنایی در استخرهای سرباز،صرفا در هنگام شب مورد نیاز خواهد بود.زراحی تاسیسات روشنایی و نحوه قرار گیری آنها در فضای استخر باید به گونه ای باشد كه تمامی قسمت های كاسه استخر،جداره ها و كف آن،تمامی سطوح پیرامون استخر تمامی سكوها ،پله ها نرده های محافظ و سكوهای شیرجه به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.

حداقل شدت روشنایی در استخرهای روباز در هنگام شب حداقل بایدlux 110باشد.

در پایان باید گفت كه طراح تاسیسات روشنایی می تواند به هر روش ممكن و با هر ایده ای كه در ذهن دارد،نور مورد نیاز برای فضای استخر و پیرامون آن تامین كند،به شرط آن كه نداشته و موجب به خطر افتادن جان شناگران و كاهش ضریب ایمنی آنها نشود.

بنابراین اهمیت تاسیسات روشنایی در این كاربرد خاص به اندازه ای است كه چه از لحاظ ایمنی و چه به لحاظ ایجاد شرایط خوشایند برای شناگران اهمیت بسیار زیادی دارد.

انتخاب لامپ نامناسب یا ظراحی نا مناسب تاسیسات روشنایی در یك استخر تفریحی،با ایجاد شرایطی نا خوشایند برای شناگران ،تمام تلاش تیم معماری برای ایجاد محیطی هرچه مفرح تر و بهتر را بر باد خواهد داد.

-در استخرها برای حفاظت از شناگران در برابر شوك الكتریكی معمولا از روشهایی مانند به كارگیری تجهیزات الكتریكی ولتاژپایین،تجهیز مدارهای الكتریكی به رله عیب اتصال زمین ،عایف كاری تجهیزات الكتریكی ،همبند كردن اجزای فلزی استخر و مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الكتریكی به صورت فیزیكی استفاده می شود.

-برای كابل های هم محور و سیم كشی تلفن نیز باید حداقل فاصله m3بالاتر از استخر شنا و تخته های شیرجه رعایت شود.

-سیم كشی زیر زمینی در زیر كاسه استخرها یا در فاصله افقی1.5mاز كاسه استخر مجاز نیست .مگر در صورتی كه سیم كشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الكتریكی كاسه استخر اجرا شده باشد.

-در صورتی كه پریز از نوع تكی متصل به زمین ،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل 1.5mاز جداره داخلی كاسه استخر قرار داشته باشد.

-در استخرهای سرپوشیده،تاسیسات روشنایی یا فن های سقفی را نمی توان در فاصله عمودی 3.7m(12ft) از بالاترین سطح آب استخر یا فاصله افقی 1.5m(5ft)از جداره داخلی كاسه استخر نصب كرد.

-بهترین فاصله برای نصب تاسیسات روشنایی و تزیینی در فواصل كمتر از m2.3از بالاترین سطح آب كاسه استخر نه در ساختمان های نوساز و نه در ساختمان های قدیمی تحت هیچ شرایطی مجاز نیست.

-شدت روشنایی دز موتورخانه استخرها در كف موتورخانه باید بینlux320 -215باشد.

-بر اساس استانداردFINA ،حداقل شدت روشنایی اختصاصی برای استخرهای قهرمانی ،شامل استخرهای مشابقات شنا و استخرهای برگزاری بازی های آبی مانند واتر پولو در محدوده سكوی شروع ،مرز زمین مسابقه،و نقطه پایان نباید ازlux 600كمتر باشد.

ساخت استخر

-استخرهای ویژه مسابقات المپیك به دلیل اهمیت داوری ،فیلم برداری و غیره،شدت روشنایی اختصاصی كاسه استخر در فاصله قائم m(3.28ft)1از سطح آب نباید ازlux 1500كمتر باشد.